Tùy bút
Có người hỏi, vì lý do gì mà trong năm quyền cơ bản của con người (nhân quyền), quyền tự do ngôn luận lại được xếp lên hàng đầu, trên cả quyền tự do tôn giáo, tự do hội họp và lập hội, quyền bình đẳng trước pháp luật… Theo thiển nghĩ của tôi thì, con người khác với con vật ở đặc điểm cơ bản là biết suy nghĩ và trao đôi với nhau suy nghĩ bằng tiếng nói (ngôn ngữ). Vì chỉ có con người mới biết nói, con người sinh ra đã biết nói, nên quyền được nói là quyền cơ bản, tối thiểu, đầu tiên của con người. Nếu lấy quyền được ăn, quyền được ăn no làm quyền cơ bản của con người thì con vật cũng biết ăn. Con vật chỉ khác con người cơ bản là chỉ biết ăn mà không biết nói, nên nó không được xếp hạng lên thành người, không có vật quyền, chỉ có nhân quyền mà thôi.
… Tôi thích câu nói đầy chất humour của Sartre: Tự do là quyền được ăn no và quyền có hơn một đôi giày!
Quyền được ăn no thì đương nhiên là quyền của cả loài vật và loài người. Nhưng quyền có hơn một đôi giày … chính là nhân quyền. Cái “hơn một đôi giày” ấy, bao gồm tất cả những thứ mà con người từ bấy lâu nay đã đấu tranh để có: tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do hội họp, tự do tôn giáo, tự do chính trị v.v… và v.v…
Cái cách nói đầy chất triết lý của Sartre cho người ta suy nghĩ ra nhiều điều… Nếu chỉ được quyền ăn và ăn no thôi, con người vẫn chỉ ngang hàng với con vật. Một nữ xã hội học người Trung Quốc đã cho rằng, cách cai trị của các nhà cầm quyền ở các quốc gia độc tài đã khiến người bị trị chỉ được quyền sinh sống và hạ họ xuống đẳng cấp loài vật ăn máng…!
Rõ ràng, một nhà nước chỉ cho nhân dân của mình được sinh sống, tức là chưa cho họ quyền làm người. Mà quyền làm người vốn là quyền tự nhiên tạo hóa sinh ra đã ban cho họ. Sinh ra họ đã biết nói. Cấm quyền tự do nói, tự do ngôn luận là biến một động vật đã tiến hóa thành người trở lại kiếp con vật! Tôi tin là những quốc gia cấm tự do ngôn luận, trừ khi con người ở đó thoái hóa trở lại thành con vật, thì nhất định nhân dân sẽ đòi lại cái quyền mà tạo hóa đã ban cho họ, quyền làm người, và quyền hàng đầu của con người là tự do ngôn luận
LÊ PHÚ KHẢI