Hội An by Night. Ảnh: HM
Vẫn biết vai trò của một cá nhân rất nhỏ, nhưng lãnh đạo thành phố như bác Nguyễn Sự, giúp Hội An nổi tiếng khắp thế giới, không thể không kể đến công lao của vị quan cộng sản có tâm và tầm này. Việc từ quan đột ngột của bác có làm ánh đèn lồng của Hội An lu mờ.
Bác Nguyễn Sự
VNN ngày 7-6-2015 cho hay, bác Nguyễn Sự, Bí thư thành ủy Hội An, vừa đâm đơn xin “từ quan” gửi tỉnh ủy Quảng Nam trong khi còn 2 năm nữa mới hết nhiệm kỳ. Đây là một trong những tin đọc nhiều nhất.
Bác Sự cho biết, chẳng có sức ép nào bắt phải nghỉ hưu sớm. “Làm chi có chuyện ép. Cái chức đâu phải cha truyền con nối. Mình già rồi thì xin nghỉ có chi mô mà lạ… Ở lâu trên cương vị thì có nhiều kinh nghiệm nhưng sẽ không còn nhanh nhạy, không bắt kịp cái mới theo tốc độ phát triển, tui già rồi mà. Tiếp tục ngồi lại sẽ cản đường anh em, khiến họ không có cơ hội thử sức, sáng tạo, cống hiến và phát triển nên tui xin nghỉ, thế thôi. Bình thường mà” – ông nói nhẹ tênh với phóng viên.
Bác Nguyễn Sự và nhà văn Nguyên Ngọc. Ảnh: Internet
Người viết bài này không biết bác Nguyễn Sự nhưng đọc nhiều bài về bác. Bài viết trên cũng nhắc về vị quan thẳng thắn, bộc trực, thấy sai sẵn sàng xin lỗi. Có lần chặt hàng loạt cây hoa sữa khiến dân phản ứng. Bác giải thích, do mê thơ, mê nhạc, ra Hà Nội thấy hoa sữa thơm nên đã cho trồng khắp phố. Nhưng khi cây lớn, hoa nồng, dân sống cạnh chịu không nổi nên đành chặt bỏ, vị quan cộng sản này đã xin lỗi dân.
Chặt cây có lý do chính đáng và có lỗi dân vẫn tin yêu. Đốn cây vì tiền là nỗi nhục của lũ quan trộm cắp, dân sẽ chửi kể cả lúc về vườn.
Lý lịch trích ngang của bác Nguyễn Sự. Sinh năm 1957, 37 năm tuổi Đảng, 21 năm giữ các chức vụ lãnh đạo TP Hội An, chủ tịch UBND thị xã Hội An từ năm 1994, sau đó Hội An trở thành thành phố trực thuộc tỉnh, được bầu làm Bí thư Thành ủy. Năm 2001 được UNESCO trao giải thưởng kiệt xuất về bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa khu phố cổ Hội An.
Kỷ niệm nhỏ với phố cổ
Tháng 6-2001, đến Hội An vài ngày để trợ giúp IT cho hội nghị các nhà tài trợ cho Việt Nam do World Bank tổ chức, tôi vẫn còn nhớ thành phố nhỏ và êm đềm về đêm trong ánh đèn lồng mê mẩn. Ban ngày nắng nóng như thiêu nhưng đêm mát lạnh bởi gió biển thổi vào. Từ Đà Nẵng đi vào đó chỉ 30km, trai thanh gái lịch dùng xe máy đi chơi phố cổ ngon lành.
Hồi đó chọn Hội An vì World Bank muốn giúp Quảng Nam và miền Trung với mục đích xóa đói, giảm nghèo cho địa phương. Khách mời là các vị đại sứ các quốc gia tài trợ như Mỹ, Nhật, EU, các bộ trưởng tài chính, với sự tham gia của Phó Thủ tướng VN và các bộ trưởng.
Địa điểm là hội trường của thành ủy rất nghèo nàn. World Bank đã giúp địa phương một khoản tiền kha khá, lắp đặt hai điều hòa lớn, bàn ghế, rèm cửa, kể cả nhà vệ sinh được xây lại hoàn toàn.
Do chưa được làm quen với các sự kiện và dịch vụ tầm cỡ quốc tế, địa phương chọn rèm kiểu cung đình che xung quanh phòng hội nghị trông rất buồn cười. Nhà vệ sinh nam có bể ngồi bệt như nhà vệ sinh nữ, đặc biệt có cái vòi rửa chỉ dùng riêng cho chị em. Khi chúng tôi đi kiểm tra, nhà vệ sinh đã hoàn thiện, hôm sau bắt đầu hội nghị, chẳng còn cách nào thay đổi.
Góc phố. Ảnh: HM
Hôm sau hội thảo bắt đầu bằng điện phập phù liên tục dù thành phố hứa không cắt điện. Điều hòa chạy hết công suất nhưng do cửa không kín, rèm bay phấp phới, cầu dao nhảy liên tục. Trời nóng, các vị khách toàn comple sang trọng, mồ hôi ròng ròng.
Nhớ lúc khai mạc, anh Andrew Steer, Giám đốc Quốc gia WB, đùa vui với các vị khách có ý xin lỗi, nhà vệ sinh của nam và nữ được thiết kế giống nhau, các quí ông đừng sợ nhầm khi giật nước, thấy tia nước lạ phun ngược lên, cả hội trường cười ầm ầm.
Dầu vậy, hội nghị hai ngày 18-19 tháng 6-2001 với sự tham dự của 150 đại biểu quốc tế cũng như quan chức VN đã thành công ngoài mong đợi. 113 dự án về hạ tầng, nước sạch, truyền thông và lâm nghiệp cho miền Trung được ký kết với gần 80 triệu đô được World Bank cấp ngay và 40 triệu từ các nhà tài trợ. Hồi đó là một số tiền rất lớn.
Chẳng nhớ bác Nguyễn Sự có tham gia, nhưng thành công một sự kiện quốc tế ở một nơi chỉ có nắng và cát trắng, chính quyền Hội An phải đóng vai trò chủ chốt.
14 năm gặp lại Hội An
Gần đây vài người bạn rủ tôi đi chơi miền Trung, chọn “phượt đêm” ở Hội An. Hẹn tới hẹn lui khi nào viết về thành phố này nhưng rồi mải chơi, quên tiệt. Có sự kiện bác Sự về hưu sớm vội viết vài dòng.
14 năm sau gặp lại thành phố vẫn đẹp và êm đềm như xưa. Khu phố cổ không có xe máy, đi dạo, rất an toàn cho du khách. Giá gửi xe máy qui định chung 3000 đ, khi trả thương quá, tôi đưa cả 10.000 cho bác trông xe.
Hàng lưu niệm bán cho du lịch đa dạng, từ búp bê, tượng nho nhỏ xinh xinh, quần áo, vẽ truyền thần, đến cả những chiếc lọ thủy tinh gắn tên bên trong. Ven sông có những nhà hàng trên thuyền, nghệ sỹ ghi ta biểu diễn cho người nghe ngắm đêm sao đầy trời. Người chèo đò cho du khách ngắm sông, thấy hai cái vó bè trên sông cho cánh mê chụp ảnh.
Đường phố rất sạch, không có cảnh chèo kéo bán hàng. Về đêm đèn lồng lung linh ẩn hiện sau những nếp nhà cổ kính. Du khách đi lại yên tĩnh, không ồn ào, tây đông như kiến, thi nhau quay phim chụp ảnh. Dạo bước trên phố cảm thấy yên lành, chẳng lo trộm cắp như Hà Nội, giật túi như Sài Gòn.
Tình nhân trên sông. Ảnh: HM
Nơi nào gọi nhau ý ới, văng bậy chửi thề, nhất định là giọng bắc hay Hà Nội. Thật đáng tiếc phải nói vậy, dù chúng tôi cũng là người từ thủ đô đến. Nói ra thật xấu hổ cho văn hóa kinh kỳ dù Hội An và Hà Nội cũng bấy nhiêu chữ cái.
Gặp một bác gái đã luống tuổi trong cửa hàng bán quần áo, nghe giọng Bắc, tôi hỏi thăm. Bác bảo, quê ở chợ Hối, Gia Viễn, Ninh Bình. Tôi nói như reo, nhà tôi bên Tụ An, mẹ vẫn qua đó đi chợ. Bác vui lắm. Bác lấy một người Nam tập kết, hòa bình theo chồng vào đây đã được 25 năm. Tình nam tình bắc thật là tình.
Hỏi về làm ăn, bác bảo, Hội An đang bị Hà Nội hóa dần. Người Hội An gốc bán những ngôi nhà cổ cho cho dân giầu có từ nơi khác vì họ trả giá cao ngất trời. Người mới đến kinh doanh buôn bán lạ lắm, nói thách lên trời. Nhà hàng mọc lên như nấm, dịch vụ du lịch sẽ kém dần, bác tỏ ra lo lắng và thoáng buồn.
Người Hội An vốn thật thà nay đã đổi khác vì ngoại cảnh hoặc do cư dân mới đến chưa hiểu hết giá trị miền đất này đang có. Cơn sốt của những người “lắm tiền nhiều của trong nhà nhưng văn hóa ngoài cửa” sẽ làm mai một sự lung linh của ánh đèn mỗi khi đêm về.
Hỏi bác có định bán nhà đi đâu. Bác lắc đầu, bác yêu Hội An như quê hương thứ hai, chẳng có tiền của nào thay thế được.
Chia tay Hội An, lo lắng vì câu chuyện trên, luyến tiếc vô cùng, hẹn bác ngày trở lại gần đây. Chẳng biết phố cổ có được thừa hưởng chút nào những dự án của World Bank, nhưng cái được về du lịch và bảo tồn văn hóa đã và đang giúp miền Trung khỏi sự đói nghèo. Phát triển bền vững là như thế.
Đôi lời cuối
Nghe tin bác Nguyễn Sự treo ấn từ quan, trong tôi dâng lên nỗi buồn. Người có tâm và tầm bỏ đi, liệu lớp sau có được như người đi trước. Quảng Nam – Đà Nẵng sẽ đi về đâu.
Cách đó 30km, ông Nguyễn Bá Thanh ra đi để lại nỗi buồn khôn nguôi cho hàng triệu người dân Đà Nẵng. Nhìn bốn cây cầu và đôi bờ sông Hàn đẹp như tranh vẽ đêm, kiến trúc hiện đại, khó ai có thể dìm hàng công lao của người lãnh đạo thành phố mà hỏi bất kỳ người lái taxi, bán hàng rong hay người dân nào cũng đều biết ơn.
Sông Hồng của Hà Nội có mấy cây cầu. Long Biên thực dân tàn tạ. Thăng Long là kết quả của mối tình tay ba Xô-Trung-Việt lúc nào cũng hom hem. Xa chút là Chương Dương lấy từ sắt đầu thừa đuôi thẹo của cầu Thăng Long chẳng hơn gì. Hai cây cầu mới Nhật Tân và Thanh Trì chỉ được cái to đùng nhưng không hề đẹp dù tiền ODA tính bằng tấn đô la. Kiến trúc đôi bờ sông Hồng gây cảm giác xã hội kém phát triển ở thế kỷ 19. Những điều đó nói lên sự khác biệt của người lãnh đạo.
Chiều tà. Ảnh: HM
Tôi lo là vì thế. Hội An liệu có còn huyền ảo như vốn có từ thế kỷ nay, cây cầu chùa cổ do người Nhật xây từ mấy trăm năm có chịu nổi cơn can qua phát triển sẵn sàng cuốn trôi những giá trị văn hóa lẽ ra cần giữ lại, dòng sông có còn lãng mạn trong đêm trăng cho những đôi tình nhân dập dìu.
Mấy dòng để cảm ơn bác Nguyễn Sự. Những gì bác để lại sau lưng sẽ đi vào lịch sử thế giới. Người Hội An và du khách sẽ nhớ về bác như một ân nhân văn hóa.
HM. 8-6-2015
Nhấn đúp chuột vào ảnh có thể xem cỡ lớn hơn.
Thanh bình. Ảnh: HM
Nghệ sỹ phố cổ. Ảnh: HM
Vẽ rong. Ảnh: HM
Trên sông. Ảnh: HM
Tập chụp đêm.
Chiều về trên sông. Ảnh: HM
Rồi đây Hội An có còn lung linh về đêm. Ảnh: HM
Bạn đọc hãy nhấn 5* vào đánh giá để cảm ơn bác Nguyễn Sự, người có công lao rất lớn giữ gìn phố cổ Hội An, và chúc bác Happy Retirement – Chúc bác về hưu vui thú cuộc sống mới.