Đi dưới tầng ngày, thi sĩ lắng nghe tiếng đàn bầu như lời thiêng sông núi : có tiếng láy nào như tiếng láy này không – kéo dài suốt bốn ngàn năm dũng khí…Một sợi dây nói thay ngàn tiếng nói… Tiếng la đà cành trúc quệt trăng thâu…Đi dưới tầng ngày, thi sĩ lắng nghe tiếng trống chèo rung – ngàn đời như tiếng đất – tiếng trống đồng mở nước – tiếng trống đêm hội quân – tiếng trống xuân đồng khởi…Tiếng trống chèo vang trong đêm cháy bùng ngọn đuốc – lửa hoa bay dọc đường…
Đi dưới tầng ngày, thi sĩ dừng chân trên đỉnh Côn Sơn; thấp thoáng đâu đây đường gươm nắng loáng giữa trời của một thời Bình Ngô mười năm nằm gai nếm mật. Bên tấm bia mờ rêu xanh hồn thi sĩ thanh thản bởi oan kia theo nước xuôi dòng – sáu trăm năm sáng thêm lòng Ức Trai. Đi dưới tầng ngày, thi sĩ chợt ngộ ra : chưa đọc Nguyễn Du ta chỉ thấy cỏ non xanh rợn chân trời – Đọc Nguyễn Du ta biết thương người nằm dưới dàu dàu ngọn cỏ… Niềm thương cảm nhiều lần hơn thế lại trào dâng khi hồn thi sĩ chạm vào hồn thơ Yên Đỗ : Đâu tảng đá ông in dấu dép – đâu mái đình ông ghép vần thơ – bàn cờ ông được hay thua – cờ không còn nước mà ông nghẹn vần…
Đi dưới tầng ngày, thi sĩ hóa thân vào vai diễn viên chèo để cảm hết nỗi đau kiếp người : Ru con, tiếng kệ nghẹn lời – chết đi, môi thoảng nụ cười hoa sen – mắt điên loáng sắc ánh đèn – tay vò chéo áo nát nghìn duyên tơ…Không dừng lại ở mức cảm thông với đồng loại, thi sĩ mong muốn dưới tầng trời chỉ còn màu xanh tự do và ánh sáng hạnh phúc. Đi dưới tầng ngày, thi sĩ dấn thân như người lao công tung nhát chổi : cái đẹp nhất thời lẫn cùng rác rưởi – vĩnh cửu nằm trong nhát chổi lao công – tôi quý những người không có phần trên bàn tiệc – vẫn khoan thai quét dọn sạch trong đời…
Đi dưới tầng ngày, thi sĩ thắp đời mình như mẩu nến – chắt chiu hơi nóng lửa ban đầu – vừa run rẩy sáng vừa rơi lệ… Thi sĩ dấn thân vào cuộc đời như gió vào trận bão. Bão rồi sẽ tan để lại bầu trời xanh trong, thơm ngát hương dạ lan trên 99 ngọn núi mãi thì con gái…
TRẦN NGỌC TUẤN
Ghi chú : những chữ in nghiêng được trích từ thơ của nhà thơ Hoài Anh