: 
Gần đây Hội nhà văn VN có”dự án” dịch văn học Việt Nam mang sang Mỹ bán. Hay …rất hay …nhưng … cẩn thận không mất cả vốn lẫn lãi. Bởi lẽ các môn nghệ thuật trong một nền văn hoá bao giờ cũng có tính đồng đẳng.
Chẳng hạn văn học nào thì điện ảnh nấy. Thơ nào thì nhạc nấy. Vậy thì xuất cảng văn học sang Mỹ có khác gì đưa điện ảnh Việt Nam sang kinh đô Hollywood.
Cứ thử đưa “Bao giờ cho đến tháng mười”, “ Chim vành khuyên” …hay là “Đẹp từng centimét”, “ Bỗng dưng muốn khóc”… cho phát hành phim Mỹ coi họ có mua không nào ?
Văn học cũng thế mà thôi. Tôi e rằng bác Hữu Thỉnh nhà ta có sang đốt đuốc ở Huê Kỳ cũng khó tìm ra một anh Mẽo nào có gan đọc “ Hòn đất”, “Xung đột”, “ Vỡ bờ”…
Tôi không dám nói tới “cộng đồng Việt kiều” nơi đã nhiều “va chạm” khiến tôi nay chỉ xin “kinh nhi viễn chi”.
Quả thực, tôi chỉ chứng kiến duy nhất một tác giả người Việt “vào “ được thị trường sách Mỹ. Đó là Kiên Nguyễn, nhà văn Việt kiều, tác giả “The Unwanted” , bản thảo lọt vào mắt xanh một biên tập viên người Mỹ , phải để cho họ tuỳ nghi cắt cúp, chấp nhận như một “con gà” của Nhà xuất bản. Sách in ra được cả một hệ thống PR quảng cáo rầm rộ, in ra tới hơn chục thứ tiếng, được một Hội đồng thành phố ở Ý tặng danh hiệu hiệp sĩ, nhuận bút thu về cả triệu đôla.”. Những cuốn tiếp theo, “The Tapestries”. “ Colonial” …cũng đều “bán cái” cho nhà xuất bản đã đỡ đầu mình.
Đó là trường hợp thành công, thế còn thất bại ?
Trường hợp thất bại là chính tôi đây.
Cuốn “Đi về nơi hoang dã “ của tôi được dịch giả Phan Huy Đương chuyển ngữ tiếng Pháp và nhà xuất bản Picquiet ở Pháp ấn hành.
Cũng quảng cáo rầm rộ, cũng đưa lên mạng amazon.com với những lời lẽ thật giật gân…vậy mà than ôi mỗi năm hình như chỉ bán được…vài chục cuốn.
Tất nhiên hai trường hợp nêu trên là “đi cửa chính”, là “hữu sắc tự nhiên hương” không quen biết, không nhờ cậy, không “phong bì”. Có thể còn những trường hợp khác nữa nhưng tôi không biết.
Cách tốt nhất để xuất khẩu tác phẩm văn học Việt Nam sang Mỹ theo tôi là cứ dịch ở Hà Nội, cứ in ở Hà Nội, đóng nhãn Nhà xuất bản tên tiếng Anh rồi chở tàu thuỷ sang Mỹ biếu không các thư viện các trường đại học, các viện dưỡng lão, các hiệu sách, các quán phở …Có như vậy văn học Việt Nam mới có cơ may tới tay độc giả Mỹ . Thế còn họ có đọc hay không thì chỉ có … Chúa biết. Nhưng mà chuyện đó có hề chi, tiền của dân ta cứ xài thoải mái. Có thấm tháp gì so với các dự án khác như “đại dự án “ PMU 18, PCI, tiền Polymer…
Bởi vậy đề nghị Hội nhà văn cứ hăng hái xốc tới…
NHẬT TUẤN