Cây dương già bên nấm mộ ngàn viên sỏi nhỏ

Với Côn Đảo và nghĩa trang Hàng Dương  nơi có mộ chị Võ Thị Sáu Anh hùng, tôi chưa ra lần nào, nhưng với tôi đã có rất nhiều kỷ niệm. Chính tôi là người phỏng vấn nhạc sỹ Nguyễn Đức  Toàn, người viết  ca khúc  “Biết ơn chị Võ Thị Sáu” năm 1957, 4 năm  sau khi chị Sáu hy sinh. Nhạc sĩ  cho biết, khi viết bài hát này,  ông cũng chưa biết cây lê ki ma là cây gì.  Đến bây giờ nghệ sĩ ưu tú Nguyễn Đức Toàn, người đại tá già, người nhạc sỹ từng được giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật ,  với những ca khúc đi cùng năm tháng, trong đó  có ca khúc “ Biết ơn chị Võ Thị Sáu” vẫn chưa một lần được đến nghĩa trang Hàng Dương, thắp cho chị  Sáu một nén hương tưởng nhớ người anh hùng  như câu hát của ông “ Tôi đến hát trước nấm mồ chôn sâu người nữ anh hùng”, cũng là điều mong ước của ông. 

Còn tôi sau cả cuộc đời làm báo đến ngày về nghỉ hưu, tôi mới thực hiện được niềm mơ ước của mình  ra thăm Côn Đảo,  nơi “địa ngục trần gian”  khét tiếng,  trong suốt 113 năm thống trị  ( 1862-1975) Thực dân Pháp và đế quốc Mỹ đã giam cầm đày đọa hàng chục vạn chiến sĩ  cách mạng và những người yêu nước thuộc nhiều thế hệ.  Nhưng cũng chính nơi “địa   ngục trần gian” ấy  đã trở  thành trường học lớn của những người chiến sĩ cách mạng trung kiên, với ý chí đấu tranh kiên cường bất khuất giữ vững khí tiết của người cộng sản. Côn Đảo không chỉ là khu di tích lịch sử, mà còn được sự ngưỡng mộ của nhân dân Việt Nam, du khách thế giới,  về một biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng Cách mạng Việt Nam trên vùng đất thánh  Côn Đảo. 
 
Đến Côn đảo lần đầu nhưng tôi cũng đã đọc và hiểu  về những huyền thoại  ở miền đất thánh này, vì thế cũng như bao du khách, tôi  chuẩn bị  hoa quả , hương thơm và hoa tươi, để rồi khi mặt trời xuống núi, đêm ấy là đêm 16/7/2011, trăng lên rõ và sáng hơn cả đêm rằm, cùng  đoàn du khách vài chục  người, không hẹn mà gặp, chúng tôi cùng về nghĩa trang Hàng Dương, thành kính đặt hoa tươi, trái ngọt và thắp những nến hương thơm, trên đài tưởng niệm.

Ánh trăng mờ ảo hòa trong ánh sáng của những chùm bóng điện  lung linh nơi trên cao. Dưới sân đài tưởng niệm,  hàng điện hàng trăm bóng sáng mờ, đó là hệ thống điện năng lượng mặt trời trên đảo, có màu sáng xanh mờ, như được phát ra từ những con đom đóm khổng lồ.  Trong nghĩa trang Hàng Dương khu B nơi có mộ phần liệt sĩ anh hùng Võ Thị Sáu, trên các ngôi mộ đều có một bóng điện nhỏ hình quả nhót,  phát ra thứ ánh sáng đỏ mờ, như trăm ngàn ngọn nến lung linh giữa bóng đêm nặng phần âm khí.
 
Đã thành thông lệ và cũng là huyền thoại, ở Côn Đảo  người dân và các du khách đều đi viếng mộ vào ban đêm từ 23 giờ . Vào  giờ này  nơi nghĩa địa, giữa ngàn ngôi mộ, đêm yên tĩnh, tịch trừ, không có tiếng người nói to, không có tiếng chân bước gấp, chỉ có tiếng gió hàng dương vi vút như  bản nhạc ngàn  đời thiên tạo,  ru các vong linh  ở cõi vĩnh hằng.

Ở miền Nam  gọi cây phi lao là cây dương, vì thế nghĩa trang Côn Đảo nằm dưới rừng phi lao, gọi là nghĩa trang Hàng Dương. Ngôi mộ chị Sáu nằm ở trung tâm khu B, nghĩa trang Hàng Dương. Năm 1975 khi thống nhất nước nhà, để tỏ lòng tôn kính  chị Võ Thị Sáu, những  người tù chính trị, đã xây lại phần mộ. Song những ai từng biết đến ngôi mộ chị Sáu trước đây, đều không thể quên được hình ảnh  ngôi mộ được xếp bằng hàng ngàn, hàng vạn  những viên sỏi, những viên đá lớn, đá nhỏ… bằng tấm lòng thành kính, của những người bạn tù, những người dân trên đảo,  mỗi người một viên sỏi nhỏ, theo tháng năm xếp thành mộ chị. Ngôi mộ ấy  với vô vàn chân nhang, ngày nào cũng có những nhành hoa tươi đặt lên mộ người nữ anh hùng. 

Huyền thoại cũng kể rằng, khi chị Sáu hy sinh, phía trước ngôi mộ của chị mọc lên một cây dương 2 nhánh, một nhánh hướng phía Nam và một nhánh hướng phía Bắc. Cây dương xanh tốt tỏa bóng mát bên ngôi mộ chị Sáu anh hùng.
     
Đêm đêm cùng với gió rừng dương, cây dương 2 nhánh trước mộ chị Sáu, cũng góp trong tiếng gió vi vu của  rừng dương  như bản nhạc ngàn năm của đất trời, ru giấc ngủ của những con người bất tử, những mộ phần nằm dưới hàng dương.
 
Năm 1975 khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, tổ quốc Việt Nam được thống nhất, thỏa lòng ước mong của dân tộc Việt Nam những người đang sống  và ở cõi tâm linh, hàng vạn phần mộ trong nghĩa trang Hàng Dương, của những người yêu nước Việt Nam, những chiến sỹ cách mạng, qua nhiều thế hệ đã hy sinh vì nước. Không hiểu vì sao chính năm này, nhánh dương  hướng về phía Nam trên cây dương trước mộ chị Võ Thị Sáu  đang xanh tốt, bỗng héo cành rồi chết hẳn. Người trên đảo truyền rằng, đây là ý nguyện của chị Sáu đã được thực hiện nước nhà đã thống nhất.
Sau khi nhánh dương hướng về phía Nam trên cây dương trước mộ chị Sáu héo và chết vào năm 1975, nhánh dương hướng ra phía Bắc  vẫn xanh tươi. Người trên đảo truyền rằng đấy là ý nguyện của chị Sáu chưa được thực hiện,  chị chưa được  truy tặng danh hiệu Anh hùng các LLVTND. Đến năm 1993 khi Chủ tịch nước Lê Đức Anh ký quyết định số  149,  truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang cho liệt sĩ Võ Thị Sáu, ý nguyện của chị được thực hiện, thì sau đó cùng năm ấy, người trên đảo thấy nhánh dương hướng về phía Bắc, trên cây dương trước mộ chị Sáu,  bắt đầu héo cành rồi cả cây lụi chết…

Cây Lê Ki ma bên mộ chị  Võ Thị Sáu ra trái đầu mùa

Theo huyền thoại thì càng đêm khuya đi viếng mộ chị Sáu càng linh thiêng.   Tối đầu tiên ra  Côn Đảo, tôi  mang hương hoa cùng những người khách du lịch thập phương về nghĩa trang Hàng Dương viếng mộ, với tấm lòng thành kính trang nghiêm. Đứng trước mộ chị Sáu, tôi cũng thắp thêm một nén hương trầm, thay cho nhạc sỹ Nguyễn Đức Toàn,  vì cho đến hôm nay, ông vẫn chưa thỏa được lòng mong ước, như trong câu hát của ông cách đây 44 năm “ Tôi đến hát trước nấm mồ chôn sâu người nữ anh hùng .
 
Không chỉ đến Côn Đảo mới nghe người dân nơi đây là khách du lịch kể về sự linh thiêng của chị Võ Thị Sáu, như một vị thánh nhân từ cứu giúp, trở che những người dân lương thiện trên đảo làm ăn và trừng trị những kẻ gian ác, mà ngay cả nhạc sỹ Nguyễn Đức Toàn, người chưa một lần ra Côn Đảo, để đừng trước nấm mồ chôn sâu người nữ anh Hùng mà thắp nén hương trầm tỏ lòng thành kính chị Sáu và những người chiến sỹ cách mạng đã hy sinh, yên nghỉ tại nghĩa trang Hàng Dương, vậy mà trong miền sâu thẳm của cõi tâm linh  người nhạc sỹ,  có một niềm tin rằng chị Sáu linh thiêng, đã cứu ông qua rất nhiều hiểm nguy, nhiều lần bom rơi đúng chỗ mình nằm nhưng không nổ trong bom đạn chiến tranh và năm 1991 ông bị nhồi máu cơ tim tưởng không thể qua nổi  căn bệnh hiểm nghèo, vậy mà ông vẫn vượt qua như một điều kỳ diệu.   44 năm trước khi viết ca khúc “ Nhớ ơn chị Võ Thị Sáu” nhạc sỹ Nguyễn Đức Toàn chưa biết cây lê ki ma là cây gì. Giờ đây ông đã biết cây lê ki ma trên quê hương đất đỏ của chị Sáu Anh hùng, là cây trứng gà ở miền Bắc.  Nhưng ông vẫn không thể biết huyền thoại về cây lê ki ma trước mộ chị Võ Thị Sáu  năm nay mới  nở hoa , trỗ quả mùa đầu.
 
Ra Côn đảo, ai cũng viếng mộ chị  Sáu vào ban đêm, nên huyền thoại về cây lê ki ma mùa nay đã nở hoa  trỗ quả đầu mùa, thì ít ai được biết. Có thể do cơ duyên mà tôi may mắn được biết chuyện này. Số là khi viếng mộ chị Sáu vào ban đêm, tôi không phải là thợ ảnh chuyên nghiệp, nên không chụp được những bức ảnh như ý, vả lại  nghĩa trang Hàng Dương rộng lớn, đi ban đêm cũng không thể viếng thăm được hết. Chiều ngày 17/7/2011,  tôi trở  lại viếng thăm nghĩa trang Hàng Dương. Tôi  nhập trong đoàn du khách viếng thăm mộ chị Sáu vào buổi chiều  và được nghe huyền thoại về cây lê ki  ma trước mộ chị Võ Thị Sáu . Chuyện kể rằng sau khi cây dương 2 nhánh  trước mộ chị Sáu chết vào năm 1993,  ban quản lý nghĩa trang Hàng Dương đem một cây lê ki ma  ở Côn Đảo trồng vào nơi cây dương đã chết. Nhưng rồi cây lê ki ma cũng chết. Cty cây xanh trên đảo lại trồng một cây lê ki  ma khác thay vào  cây đã chết.  Vào mùa xuân  năm 1995 chính ông Bí thư huyện Côn Đảo,  trong  chuyến công tác đã về tận quê hương chị Võ Thị Sáu ở  miền Đất Đỏ,  đưa cây lê ki ma ra đảo trồng thế vào   nơi 2 cây lê kia ma đã chết. Kỳ diệu thay cây lê ki ma  của miền Đất Đỏ bám rễ  ăn sâu trên  cội đất Hàng Dương, trước mộ người Anh hùng. 14 năm trôi qua, cây lê ki ma  không vươn cành tỏa bóng,  mà  chỉ vươn cao quá đầu người,   cây không ra hoa kết trái. Năm ngoái,  năm thứ 15, cây lê ki ma trước mộ chị Sáu,   bỗng nở hoa ra quả bói hiếm hoi sau những tán lá xanh dày,  như người thiếu nữ ấp e  tuổi trăng rằm. Ít ai biết chuyện này, nhưng những ai đã biết thì đều nói rằng,  sau tán lá xanh là chùm hoa e ấp, rồi quả bói cũng rụng dần khi trái vẫn non xanh.

Tháng giêng năm nay nhân ngày giỗ lần  thứ 58 của chị Võ Thị Sáu , vào một ngày nắng đẹp trời, người ta nhìn thấy cây lê ki ma nở đầy hoa ấp e sau những tán lá xanh dày, sau mùa hoa, cây lê ki ma đã trỗ quả mùa đầu. Nghe người hướng dãn viên du lịch nói vậy, chúng tôi đều ngước nhìn lên cây lê ki ma.  Có lẽ tôi là  người đầu tiên của đoàn du khách, phát hiện ra một quả nhỏ  sau  nách lá, tôi chỉ cho mọi người xem, rồi tôi reo lên, khi phát hiện  nhành nào cũng có quả, có những nhành 2 quả, có những nhành 3 quả , dấu mình sau những nách lá và chùm lá buông dày. Lúc này  mọi người trong đoàn du khách, đều nhìn thấy những chùm quả mùa đầu, trên cành cây lê ki ma trước mộ chị Sáu . Người hướng dẫn viên du lịch   nói với chúng tôi :  Quả sai  như vậy, nhưng cây lê ki ma đã bắt đầu rụng quả, khi trái vẫn  xanh non.  Người ta bảo  cây lê ki ma cũng không  vươn cành xanh lá  tốt tươi,  mà chỉ cao quá hơn đầu người,   như cây  trồng mãi mãi   non tươi,   như tuổi  xuân của Chị Sáu Anh hùng mãi mãi trường tồn cùng sông núi.

 Côn Đảo- TP Hồ Chí Minh
         22-7/2011
        Nghiêm Thị Hằng