Nhân chuyện sập cầu treo Chu Va 6 (Lai Châu). Tôi nhớ lại chuyện 30 năm trước.
Đó là năm 1984… Nước ta bị cấm vận, các cơ quan, xí nghiệp đua nhau buôn bán lòng vòng, chiếm dụng vốn lẫn nhau và bán ăn dần, bán ăn sạch (BAD & BAS)… Công ty tôi cũng nằm trong số đó. Giám đốc đã năng động tìm mua được cụm máy tổng thành loại xe “Gát 69” thùng vuông, rất thuận lợi chở người và hàng hóa, thịnh hành bậc nhất thời đó. Một bộ sắc si, khung xe còn đủ biển số đăng ký. Thế là hoàn chỉnh. Các phụ kiện phần gầm ra bãi thải tìm gom nhặt. Cụm Pông, hộp số, giảm xóc, phanh tay, phanh dầu, năm cha ba mẹ chắp vá nên khe hở dung sai khác xa với tiêu chuẩn quy định. Những sai lệch này chỉ giảm độ bền tuổi thọ của xe máy… Nhưng hệ thống tay lái thì không thể chấp nhận được: Độ dơ của tay lái quá lớn, nguy hiểm nhất là thanh “ba ngang, ba dọc” hàn chắp vá vô tội vạ…
Tôi đã chứng kiến xí nghiệp sửa chữa ô tô Mỏ Than chở công nhân lên tầng xúc đất đá, xe mất tay lái lao xuống vực nhiều người thương vong, điều tra tìm ra chi tiết thanh “ba dọc” đã rạn nứt có vết hàn không đúng kĩ thuật khi chịu lực lớn đã gẫy rời gây tai nạn…
Một xưởng sửa chữa xe Mỏ không hoàn thành được kế hoạch vì thiếu phụ tùng “ba dọc” thay thế. Giám đốc hăng hái đã to họng: “…Cho hàn hết đưa lên đây tôi kí…” Mấy ngày sau giám đốc gọi trưởng phòng KCS lên: “Anh cho tôi xem lại cái giấy hôm xưa ấy…” và vò nát hủy ngay. Anh trưởng phòng lại về xưởng lừa anh tổ trưởng sản xuất, cũng vò nát mảnh giấy nội dung tương tự như vậy…
Đã có dự án sản xuất theo tiêu chuẩn của Nga: rèn thô, ủ nguội, siêu âm, chụp XQ tìm vết nứt rạn rồi gia công tinh chế, lại siêu âm XQ lần nữa. v.v.. Nhưng chẳng ai giám phê duyệt sản xuất hàng loạt đành vứt ngăn kéo chờ đợi…
Chiếc xe “Gát 69” công ti tôi chắp vá bán cho cơ quan ở tỉnh Thái Bình xa 80km. Tôi đang băn khoăn viết báo cáo về thực tại chiếc xe sắp xuất xưởng mà tôi phải kí xác nhận chất lượng…
Tôi vừa cầm đến bút để viết, giám đốc đã bước vào, mấy câu hỏi xã giao thường lệ. giám đốc nói thẳng vào công việc:
- Kí xác nhận “Gát 69” cho nó xuất xưởng, bán đi cho xong, lấy tiền trả lương tháng này. Nhiều chi tiết không đạt tiêu chuẩn đấy nhưng chủ và lái xe chấp nhận như thế.
Giám đốc vừa nói đã móc túi rút bao thuốc lá “555” hình dẹt loại thuốc cao quý nhất thời đó (tương đương ¼ tháng lương) Giám đốc bóc bao thành thạo rút một điếu hút, quảng cả bao thuốc xuống bàn buông một câu xanh rờn: “Cầm lấy để hút” một cử chỉ xưa nay chưa hề có…
Quá bất ngờ tôi không kịp nói gì giám đốc đã đi khuất… Tôi biết sự việc nghiêm trọng này không thể làm khác được. Và một mình tôi phải gánh lấy tất cả trách nhiêm hệ trọng này…
Sau giây phút ấy tôi ăn không ngon, ngủ không yên lúc nào cũng nơm nớp lo sợ một tai họa sẽ úp lên đầu. Cũng phúc đức thế nào chiếc xe trên đường qua mấy cầu mấy phà về đến xí nghiệp họ không sẩy ra sự cố gì… Tôi mới hú hồn bình tĩnh được. Im lặng cho đến hôm nay có chuyện…
Có lẽ mỏ tăng cáp cầu treo Chu Va 6 (Yên bái) cũng nằm trong tình trạng ấy chăng?
LBH
Địa chỉ:
Lê Bá Hạnh
ĐT: 01666 098 354
Số 17 Nguyễn Hữu Cầu,
P. Vạn Sơn, Q. Đồ Sơn, TP Hải Phòng.