Dương Thuấn

        Một buối chiều mùa xuân mặt đất còn đóng băng trắng xóa, trên các hàng cây từng chùm bông tuyết nặng trĩu cành, vô vàn những tia nắng vàng tươi rọi xuống từ trên trời lung linh huyền ảo, chân bước đi nhưng lòng tôi thì cứ xao xuyến bởi sự diệu kỳ của thiên nhiên miền Bắc Mỹ trong lúc chiều hôm càng đẹp hơn bao giờ hết.
        Chẳng mấy chốc tôi đã đến điểm hẹn, đó là nơi làm việc của nhà thơ Robet Renxki được gọi là thi bá của nước Mỹ tại Đại học Boston ở bang Massachusetts. Ông Robet Renxki có vầng trán luôn suy tư, như là ông chỉ chăm chú vào nội tâm và theo đuổi những ý nghĩ của riêng mình ít để ý đến người xung quanh, nhưng khi ông nở nụ cười thì lại thấy ông rất hồn nhiên và rất là thân thiện. Trước khi bắt đầu câu chuyện mà chúng tôi định nói với nhau thì ông dành thời gian khoảng dăm phút để kể về lịch sử của căn phòng mà ông đang ngồi tiếp tôi. Căn phòng rộng chừng 4m chiều ngang và 6m chiều dọc kê đầy các giá sách, tuy nó đơn sơ nhưng có không gian ở xung quanh rất đẹp, cây đến mùa lá rụng thường bay vào trong phòng. Ông bảo có nhiều nhà văn, nhà thơ nổi tiếng từ nhiều nước trên thế giới đã đến căn phòng này, họ đã trao đổi với ông về thơ ca Mỹ và thơ ca nước của họ cũng như thơ ca của thế giới.
      Cả tôi và Robet Renxki đều có cảm giác như đã thân thiết với nhau từ rất lâu, cho nên chúng tôi cùng nói chuyện thoải mái vui vẻ. Ông nói rằng thơ Mỹ không có một khuôn mẫu định sẵn nào về cấu trúc cũng như thể loại, nước Mỹ chỉ có thơ tự do, hay thơ tự do chính là nền thơ Mỹ.
        Robet Renxki nói về thơ của lớp nhà thơ trẻ nước Mỹ, sự trân trọng của xã hội đối với thơ của họ đã được tăng lên nhưng có một điều làm cho ông băn khoăn là thơ của các nhà thơ trẻ nước Mỹ hiện nay chủ yếu thiên về lý trí, ít cảm xúc, đó là điều mà ông sẽ phải cảnh báo. Theo ông người làm thơ phải ý thức được thơ là một bộ phận của cơ thể. Thơ phải gắn với môi, gắn với hơi thở, gắn với ý thức của mình, gắn với cuộc đời của mỗi con người. Ông cũng thấy rất rõ điều đó qua việc dịch sang tiếng Anh tác phẩm của Dante (1265-1321) là một nhà thơ, nhà thần học người Ý, tác giả của hai kiệt tác La Divina Commedia (Thần khúc) và La Vita nuova (Cuộc đời mới). Ông cho rằng khuynh hướng tiêu cực nhất của lớp trẻ là khi họ đăng ký vào học viết văn chỉ bằng trí não, chứ không phải xuất phát từ nhu cầu của cả các bộ phận cơ thể, mà thơ phải xuất phát từ rung động cơ thể. Thơ ca phải thoát thai từ chính bản thể của mình, sau đó mới trở nên phổ quát.
      Qua chuyện trò tôi biết thêm về thi bá Robet Renxki, ông rất am hiểu về văn học Việt Nam, ông đã đọc Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương và một số tác giả thời hiện đại. Ông bảo, ông vốn là một độc giả yêu văn học Việt Nam.
       Khi được hỏi ông đã được bình chọn trở thành ngôi vị thi bá của nước Mỹ như thế nào, ông Robet Renxki nói là ở nước Mỹ cứ hai năm một lần, các tổ chức báo chí xã hội lại tiến hành bình chọn thi bá, tức là chọn một nhà thơ có tác phẩm xuất sắc nhất trong vòng thời gian hai năm để tôn vinh, việc bình chọn hoàn toàn do độc giả. Việc đầu tiên là các tờ báo sẽ đứng ra công bố yêu cầu bình chọn và phổ biến thể lệ... Sau đó thì độc giả thì sẽ bình chọn bằng các cách như gửi thư qua bưu điện, thư qua mạng, nhắn tin qua điện thoại... Việc bình chọn như vậy sẽ đảm bảo khách quan, bao giờ hết thời gian bình chọn thì từng tờ báo công bố kết qủa bình chọn của mình trên báo chí. Sau khi cộng lại các kết quả bình chọn của nhiều tờ báo, ai giành được nhiều phiếu nhất thì sẽ được đề nghị lên quốc hội để Hạ viện và Thượng viện thông qua. Nếu quốc hội nhất trí thông qua với số phiếu quá bán thì người đó sẽ được gọi là thi bá (bá chủ thi đàn) trong hai năm liền kể từ thời điểm đó. Thi bá là danh hiệu cao quý nhất mà nước Mỹ dùng để tôn vinh thi ca, người nào được nhận danh hiệu đó là một niềm vinh dự lớn. Ai là thi bá thì chứng tỏ người đó có uy tín lớn về văn chương, tiếng nói của người đó sẽ có ảnh hưởng lớn trong xã hội, cũng như đối với chính phủ, quốc gia...
        Bình chọn thi bá, tôn vinh thi ca đến đỉnh cao đã cho thấy chứng tỏ đời sống văn hóa tinh thần của nước Mỹ rất cao, phải như vậy thì cả người dân và quốc hội mới đặc biệt chú ý đến thi ca là bộ môn nghệ thuật giữ vị trí quan trọng nhất trong đời sống tinh thần của mỗi con người và mỗi quốc gia.
        Thi bá Robet Renxki sau cuộc chuyện trò vui vẻ ông còn nói rằng, con người ta có tài năng rồi nhưng đôi khi cũng phải có may mắn nữa, như nhà thơ Nêruđa và một nhà thơ Ba Lan chẳng hạn. Và ông cũng nói, mặc dù việc in ấn chỉ cần có tiền thì in nhưng khi các nhà thơ còn trẻ thì luôn luôn tự đấu tranh với bản thân phải tìm nhà xuất bản in thơ để khảng định mình, còn khi đã có tuổi và có đủ uy tín rồi thì các nhà xuất bản sẽ tự tìm đến mình.
       Câu chuyện của chúng tôi vẫn còn tiếp tục khi thi bá Robet Renxki cho xem các cuốn sách của bạn bè khắp nơi gửi tặng ông và trường đại học nơi ông đang giảng dạy.
DT