Ngày 7.7, tại Đại hội đại biểu Hội LHVHNT Hà Nội, UVBCT, Bí thư Thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị đã dành cả buổi sáng để nghe ý kiến tham luận của các văn nghệ sĩ Thủ đô và ông có cuộc trao đổi khá cởi mở với các đại biểu về đề tài bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.
Trước đó, trong tham luận quan trọng đọc tại Đại hội nghị với tựa đề “Văn học nghệ thuật của lòng yêu nước”, nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên, Chủ tịch Hội Nhà văn HN, tân Phó Chủ tịch Hội LHVHNT HN đã nói về việc, những ngày này biển Đông đang làm nổi sóng yêu nước của những người dân Việt Nam, yêu sách phi lý về đường lưỡi bò chín đoạn trên biển và những hành động trắng trợn, ngang ngược của phía Trung Quốc đối với các tàu bè và ngư dân Việt Nam đang hoạt động, làm ăn trong vùng biển thuộc chủ quyền của mình đã khiến toàn thể dân ta bất bình, phẫn nộ và kiên quyết đấu tranh, phản đối. Và chúng ta đang đấu tranh bằng con đường hòa bình, bằng ngoại giao nhân dân và nhà nước. Trong cuộc đấu tranh này, cần đến sức mạnh của văn học nghệ thuật và quả thực vũ khí văn nghệ đã và đang tác dụng mạnh mẽ. Có đi tuần hành cùng nhân dân, mới thấy lời thơ, tiếng hát có tác dụng đến thế nào trong sự biểu lộ tình cảm yêu nước cùng nhau đoàn kết quyết tâm bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của non sông tổ quốc.
Đặc biệt, nhà văn Phạm Xuân Nguyên đã nói về bài thơ “thần” tương truyền của Lý Thường Kiệt đã được khắc ghi trên đảo Đá Tây giữa mênh mông sóng nước của vùng biển Trường Sa thiêng liêng. Ai đã một lần được đi ra quần đảo này, được tận mắt đọc lại bài thơ Tuyên Ngôn Độc Lập đầu tiên của nước Việt Nam trên đảo, đều thấy máu mình chảy mạnh hơn, lòng mình thương nước thương dân hơn. “Nam quốc sơn hà Nam đế cư / Tiệt nhiên định phận tại thiên thư / Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm / Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư” – đó là lời thề bảo vệ giang sơn và chủ quyền đất nước của muôn đời muôn triệu người dân Việt. Nhà văn Phạm Xuân Nguyên cho rằng, một hoàn cảnh lịch sử mới đòi hỏi các văn nghệ sĩ có những tác phẩm mới đi vào lòng công chúng và giúp cho công chúng bày tỏ được những khát khao, nguyện vọng của mình đối với quê hương, đất nước. Cho nên gần đây không có gì ngạc nhiên là những bài hát về biển đảo lại được tìm nghe nhiều đến vậy, nhất là bằng vào con đường lan truyền và chuyển tải trên mạng internet. Cùng với nhạc, thơ cũng lên đường với nhân dân, như truyền thống bao đời của văn chương nước Việt.
Tiếp theo, Phạm Xuân Nguyên dẫn chứng về những đóng góp của văn nghệ sĩ Hà Nội đã góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc trong những tháng năm này, trong đó có việc: “Nhà thơ Nguyễn Việt Chiến, ủy viên BCH Hội Nhà văn Hà Nội (PV Thanh Niên), trong những ngày này đã có bài thơ “Tổ quốc nhìn từ biển” đầy lo lắng, thương cảm nước non, khơi gợi tình cảm và trách nhiệm của mỗi người Việt Nam yêu nước, từ người lãnh đạo đến người dân thường với những câu thơ:“Nếu tổ quốc hôm nay nhìn từ biển / Mẹ Âu Cơ hẳn không thể yên lòng / Sóng lớp lớp đè lên thềm lục địa / Trong hồn người có ngọn sóng nào không?”. Bài thơ đã nhanh chóng được lan truyền, tiếp nhận, được phổ nhạc thành mấy bản, được đọc lên, hát lên khắp nơi, truyền thêm tinh thần, ý chí yêu nước, giữ nước cho bao người, nhất là những người trẻ…Tôi nghĩ, mỗi chúng ta, là công dân, là người cầm bút, cầm cọ, cầm đàn, đừng để cuộc sống thanh bình đầy đủ tiện nghi vật chất trên đất liền, ở các thành phố, ở giữa thủ đô, che khuất tầm nhìn về hướng biển, về những người lính, người dân đang ngày đêm vật lộn với sóng nước để bảo vệ chủ quyền biển đảo, đang lấy thân mình che cho tổ quốc khỏi cơn cuồng phong xâm lược có thể xảy đến bất cứ lúc nào. Chúng ta, các văn nghệ sĩ thủ đô, hãy có thêm những sáng tác mới vì người dân, người lính nơi hải đảo, giữa trùng khơi. Đó là cách chúng ta biểu lộ lòng yêu nước của mình. Đó là cách chúng ta thể hiện sự phản đối âm mưu của kẻ xấu. Đó là cách chúng ta xứng đáng với danh hiệu “Hà Nội – thành phố vì hòa bình”.
Nhà văn Phạm Xuân Nguyên cũng rất hứng khởi khi nói đến bài thơ khá hào hùng của nhà thơ Trần Mạnh Hảo gần đây là bài thơ “Người anh hùng họ Ngụy” viết về một người lính hy sinh ở Hoàng Sa năm ấy: “Người yêu nước không thể nào là ngụy / Người chết vì nước như anh không thể nào là ngụy / Nhưng anh: là Ngụy Văn Thà / Anh - hạm trưởng chiến hạm Nhật Tảo / Lao thẳng vào tàu giặc cướp / Tên anh còn mãi với Hoàng Sa / Biển vật mình thét đại bác / Giặc bủa vây chiến dịch biển người / Lửa dựng trời dìm tàu giặc / Máu anh cùng đồng đội ngời ngời / Ôm chặt tàu / Ôm chặt đảo / Anh hóa thành Tổ Quốc giữa trùng khơi.” . Hai tháng sau sự kiện Hoàng Sa, từ Sài Gòn, nhà thơ Tô Thùy Yên đã viết bài thơ “Trường Sa hành” khẳng định sự có mặt của Việt Nam ở đảo này: “Trường Sa! Trường Sa! Đảo chếnh choáng! / Thăm thẳm sầu vây trắng bốn bề / Lính thú mươi người lạ sóng nước / Đêm nằm còn tưởng đảo trôi đi”.
Nhà văn Phạm Xuân Nguyên cũng xúc động khi nhắc lại, hơn ba mươi năm trước đây, khi chiến tranh biên giới trên bộ xảy ra, nhà thơ Chế Lan Viên với cảm xúc “Những bài thơ đánh giặc” của mình đã có ngay những vần thơ trầm mặc bi hùng:
Ôi ta yêu đến đau thương Tổ Quốc của mình
Biên giới đã đứng lên diệt thù thay Tổ Quốc
Nơi cao điểm nhất, ngày cao điểm nhất, giờ cao điểm nhất
Ôi, những rừng không tuổi, suối không tên
Thơ chửa từng ghi, sử có khi quên
Nay một phút máu anh hùng đỏ rực
Trên nghìn non cao ấy có xương thịt con em ta trên mỗi chốt.
Mỗi ngọn cỏ, nhành cây, muôn thuở hóa thiêng liêng
Họ dâng tất cả cho Tổ Quốc mà, đâu có để gì riêng?
Nghìn năm sau nhìn về đây xin hãy rất trang nghiêm
Giữ sông núi là giữ bằng máu xương ta từng tấc đất
Ngày 7.7, Đại hội đại biểu Hội LHVHNT Hà Nội (với 2.800 hội viên) đã bầu Ban chấp hành Hội nhiệm kỳ 2011-2016 với 27 ủy viên (nhà thơ Nguyễn Việt Chiến, phóng viên Báo Thanh Niên cũng được bầu vào ban chấp hành). Ban chấp hành mới đã bầu nhà thơ Bằng Việt làm Chủ tịch Hội LHVHNT và 4 phó chủ tịch gồm: nhà văn Phạm Xuân Nguyên, nhà thơ Dương Kiều Minh, PGS-TS Đỗ Thị Hảo và nhạc sĩ Hồ Quang Bình.
Đáng chú ý, tại đại hội trên, ông Phạm Quang Nghị, Uỷ viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội đã dành cả buổi sáng để lắng nghe ý kiến và tham luận của các văn nghệ sĩ. Phát biểu tại Đại hội, Bí thư Thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị nhấn mạnh: 5 năm qua, cùng với sự đổi mới đi lên của đất nước, đội ngũ văn nghệ sĩ thủ đô ngày càng cảm thấy tự tin phấn khởi, chủ động hơn trong lao động sáng tạo nghệ thuật, đi sâu tìm hiểu những vấn đề tâm đắc, lựa chọn phương pháp, thủ pháp phù hợp nhất để sáng tạo. Đề tài lịch sử và đề tài hiện đại được đề cập khá toàn diện và trải ra cả bề rộng và bề sâu. Nhiều tác phẩm được các tác giả dày công suy ngẫm, có tầm khái quát, đúc kết phản ánh một giai đoạn lịch sử của Thủ đô. Các sáng tác văn nghệ sĩ Thủ đô trong những năm vừa qua đã bắt nhịp bám sát hơi thở cuộc sống, tìm tòi sáng tác, quảng bá, tôn vinh các giá trị cao cả, tinh thần nhân văn nhân ái, góp phần bồi dưỡng con người Thủ đô thanh lịch, văn minh. Thay mặt lãnh đạo TP Hà Nội, Bí thư Thành ủy Phạm Quang Nghị chúc mừng và đánh giá cao những thành tích, những đóng góp quý báu của các cá nhân và tập thể Hội Liên hiệp VHNT Hà Nội đối với sự phát triển kinh tế, xã hội, đời sống văn hoá tinh thần của Thủ đô. Bên cạnh đó, ông cũng chỉ ra một số tồn tại, hạn chế, đó là chưa có nhiều tác phẩm văn học nghệ thuật có giá trị cao về tư tưởng, nghệ thuật, có sức sống lâu bền trong lòng dân cũng như những tác phẩm phản ánh sâu sắc, sinh động hiện thực cuộc sống trong những giai đoạn lịch sử hào hùng, nhất là thời kỳ đổi mới...Bí thư Thành ủy HN Phạm Quang Nghị mong muốn các văn nghệ sỹ trong nhiệm kỳ 5 năm tới sẽ đem hết sức mình, đóng góp nhiều hơn cho sự nghiệp VHNT của Thủ đô văn hiến, anh hùng, hòa bình, hữu nghị.
Đặc biệt đáng chú ý, sau bài tham luận của nhà văn Phạm Xuân Nguyên “Văn học nghệ thuật của lòng yêu nước”, trao đổi với các đại biểu về vấn đề bảo vệ vùng biển đảo của Đất nước, ông Phạm Quang Nghị, UVBCT, Bí Thư Thành ủy Hà Nội cho rằng: “Đây là vấn đề chung của toàn Đảng, toàn dân chứ không phải của riêng người nào, giới nào. Đây là một trong những nhiệm vụ hết sức quan trọng và thiêng liêng, chúng ta phải có trách nhiệm, đồng thời phải có niềm tin rằng, Đảng ta, Nhà nước ta, Nhân dân ta có đủ năng lực trí tuệ và nguồn sức mạnh để giải quyết thành công vấn đề này. Ông cha ta đã giải quyết thành công từ hàng ngàn năm trước, chúng ta kế thừa truyền thống ấy của ông cha tổ tiên và không có lẽ nào chúng ta lại thua kém đến mức không giải quyết được vấn đề đó trong thời đại ngày nay. Mà chưa nói là trong thời đại xa xưa, cái yếu tố dựa vào sự đoàn kết, ủng hộ của nhân dân thế giới chắc không được như bây giờ, vì điều kiện liên kết quốc tế chưa có ở chế độ phong kiến. Chúng ta vừa có sức mạnh của nội tại vừa có sức mạnh của thời đại thì nhất định chúng ta thành công. Nhưng quyết vấn đề này bằng những biện pháp nào và giải quyết như thế nào, đòi hỏi phải có đủ trí tuệ, bản lĩnh nhất định. Chúng ta đã, đang và sẽ tiếp tục giải quyết tốt vấn đề này bằng sức mạnh chính trị, bằng tiềm lực quân sự, bằng sức mạnh ngoại giao, bằng yếu tố pháp luật, bằng dư luận xã hội trong nước và thế giới. Và phải tổng hợp tất cả các yếu tố ấy lại chứ không phải chỉ có một biện pháp một số người xuống đường mà giải quyết thành công. Nếu chỉ có như thế mà thành công thì có lẽ không phải xuống đường chỉ có ngần ấy người mà có thể phải đi nhiều hơn. Và nếu chỉ có biện pháp ấy thành công thì phía họ còn xuống đường nhiều hơn chúng ta. Và đó cũng chỉ là một trong những việc có thể làm hoặc làm thế nào để phối kết hợp với các biện pháp khác, nhưng đấy không phải là biện pháp duy nhất để bảo vệ chủ quyền biển đảo. Đây là vấn đề rất hệ trọng, rất lớn và chúng ta phải có sự nhất trí rất cao thì chúng ta mới thắng lợi được. Nhưng nếu chúng ta không nhất trí cao, không muôn người như một mà mỗi người làm một ý thì chính chúng ta làm suy giảm sức mạnh mà chúng ta đang có chứ không phải làm tăng sức mạnh ấy lên…”. Bài phát biểu, trao đổi thẳng thắn và cởi mở của Bí thư Thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị đã được nhiều đại biểu hoan nghênh.
TNc: Cám ơn nhà thơ Nguyễn Việt Chiến đã dành bài này cho TNc. Tôn trọng ý kiến của tác giả, trang nhà đưa nguyên văn bài viết nóng hổi này.