Xế trưa Thứ Hai, ngày 14 tháng Ba năm 2011, nghĩa là ngay sau khi Lễ trao giải Cánh Diều Vàng năm 2010 vừa kết thúc, tại trường quay VTV ở TP Hồ Chí Minh, chương trình “ Văn hóa-Con người-Sự kiện” đã tổ chức cuộc phỏng vấn nhanh những ý kiến đánh giá về LHP này. Hai nhân vật có danh phận được mời phỏng vấn là GS,TS Trần Luân Kim, nguyên Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt nam;NSƯT, đạo diễn Đặng Xuân Hải- đương kim Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt nam. Và một sự run rủi, may mắn: người thứ ba được mời tham gia cuộc trò chuyện-một nhà báo quèn, là tôi.
Mở đầu cuộc trò chuyện, P.V Mỹ Linh nêu ngay câu hỏi: “ Trước Lễ trao giải, đã có ý kiến rằng “ mặt hàng điện ảnh năm vừa qua ít ỏi, lèo tèo thế thì họp chợ làm gì? “.Dự đoán sẽ đón nhận đòn phản pháo của hai quan chức điện ảnh nên tôi vội cướp lời thú nhận ngay, chính tôi là tác giả của đề xuất đó đăng trên báo viết và báo mạng. Và thật không ngờ, thật cảm động khi chính ông đương kim Chủ tịch Hội Đặng Xuân Hải đã lên tiếng: “ Tôi ủng hộ ý kiến này. Von vét tất cả số phim hợp lệ tham gia tranh giải Cánh Diều 2010 được tất tật 10 phim. Số lượng phim ít quá thật khó so sánh, khó bình chọn. Nếu cứ mỗi năm tổ chức trao giải một lần lo không đủ số phim tham gia. Hơn thế Hội không xoay đâu ra kinh phí và công tác tổ chức cũng đặt lên vai Văn phòng Hội gánh nặng sợ khó kham nổi!”.
Ấy thế nhưng với ý kiến “ không nên họp chợ..” như vậy, trong đêm Cánh diều tối hôm trước tôi đã gặp sự phản ứng của khá nhiều đạo diễn, biên kịch và các quan chức trong giới làm phim. Họ nêu ra ý kiến Chẳng lẽ lại giảm bớt một hoạt động văn hóa đã trở thành một nhu cầu, một nét đẹp như thế sao? Nếu tháng Ba hàng năm không tổ chức một lằn trao giải Cánh Diều thì Chẳng lẽ chúng ta bỏ luôn Ngày Hội Điện ảnh à ? Nếu không có Lễ trao giải Cánh Diều hàng năm, chẳng lẽ phim nhựa mới, truyền hình không cho chiếu, các rạp xua đuổi thì sao có người xem, làm ra để cất vào kho à ? v…v..
Chẳng lẽ và Chẳng lẽ … Chao ơi, bây giờ ở nước mình, trong mọi lĩnh vực của đời sống, có rất nhiều thứ đáng tinh giảm, đáng bỏ đi, đáng xóa sổ lập tức sẽ gặp vật cản Chẳng lẽ này đây! Ví như dịp Đại lễ hội kỷ niệm 1000 năm Thăng Long- Hà nội chẳng hạn. Chẳng lẽ không làm phim truyện lịch sử; Chẳng lẽ lại không tổ chức diễu binh, diễu hành và mấy đêm biểu diễn hoành tráng, quy mô tại Trung tâm Hội nghị quốc gia Mỹ Đình ư ?… Tiền của, công sức bỏ ra như núi. Lúc này, nghĩ lại quả là…Điều đáng mừng là ngay trong dịp Đại lễ hội 1000 năm, cũng đã đôi, ba lần chúng ta vượt qua được thanh ba-ri-e Chẳng lẽ này để quyết định không dựng 5 chiếc cổng chào ở 5 của ô; giảm thiểu số điểm bắn pháo hoa…
Khỏi nói dài dòng ẩn sau hai chữ Chẳng lẽ này là những suy nghĩ, quyết đoán công thức, giáo điều, sơ cũ như từ thuở “bình dân học vụ” còn lưu tồn đến hôm nay. Cũng không cần chẻ hoe việc người ta nêu cái cớ Chẳng lẽ này để chi ra cáng nhiều chục tỷ “lộc trời” 10% lọt vào túi càng lớn.
Đất nước đang trong cơn lạm phát leo thang; người nông dân nơi ruộng đồng, anh chị em công nhân tại các khu chế xuất, bà con lao động nghèo tại thành thị đang méo mặt vì bữa cơm hàng ngày. Chính phủ đang đề ra quốc sách giảm thiểu mọi khoản tiền đầu tư và chi tiêu không cần thiết. Hiểm họa động đất, sóng thần và sự rò rỉ phóng xạ tại Nhật xa, gần dứt khoát sẽ ảnh hưởng đến nền kinh tế của nước ta.
Vì tất cả những tai họa đang xẩy ra hoặc rập rình sẽ xẩy ra quan chức và thần dân ở nước ta cần tinh tường, cam đảm tước giảm, gạch xóa, loại bỏ khỏi cuộc sống rất nhiều thứ Chẳng nhẽ chi tiền bạc, công sức, thời gian phí phạng, không thiết thực cho hàng trăm thứ lễ lạp, kỷ niệm, xây nhà lưu niệm; hàng ngàn kiểu hội hè, đình đám…vẫn đang nhi nhúc diễn ra ở mọi nơi.
Hoặc chỉ thực thi một câu hỏi Chẳng nhẽ thôi : Khó khăn chồng chất; nghèo khổ triền miên; nợ nần lút cổ; quanh năm lụt bão, khô hạn; tứ thời kêu gọi từ thiện.. Chẳng lẽ nỡ lòng nào chơi trò học làm sang, vung tiền qua cửa sổ?
Tp HCM 19/3/2011