Tưởng sự đe dọa nỗi sợ hãi ấy chỉ có trong “văn chương hiện thực phê phán” trước 1945 với thân phận của những anh Pha, chị Dậu, lão Hạc, giáo Thứ... Vậy mà ngày nay nhiều vị quan miệng “có gang có thép” như đã bước ra từ trang sách và có mặt không chỉ ở công đường mà cả ngoài đường phố nơi quán xá. Nhưng vào thời đại Internet thì trong chốc lát lời nói hành vi “gang thép” của “quan phụ mẫu” đã tràn ngập trên truyền thông, nó không còn làm cho người ta sợ hãi mà trái lại gây ra sự bất bình và những phản ứng.

Vì sao nhiều quan chức lại tự cho mình cái quyền có thể vi phạm quy tắc chung, vi phạm luật pháp, coi thường dân và trấn áp, đe dọa bằng lời nói và hành vi khi có người phản ứng điều sai trái của mình? Đó là vì những quan chức này không ý thức được họ đang sống trong thời đại nào, họ vẫn tư duy và hành xử như “quan phụ mẫu” ngày xưa, tuyệt đối hóa chức vị nên họ lạm dụng quyền thế trong mọi trường hợp, không thấy mình sai trái và nếu biết thì cũng dùng uy quyền để lấp liếm.

Dư luận qua báo chí và mạng xã hội những ngày gần đây đã có thái độ phản ứng sự lạm dụng chức quyền của một vài vị có chức sắc (đương chức hoặc đã về hưu) không phải chỉ vì các vị vi phạm luật (có thể là vô tình và thật ra lỗi không lớn) mà chính là vì cách hành xử khi được chỉ ra sai phạm. Quát nạt chửi bới đe dọa, lấp liếm cái sai, chụp mũ cho phản ứng của người khác. Ai cũng có thể mắc sai lầm nhưng thái độ nhận biết và sửa sai mới quyết định nhân cách của một con người.

Chức tước trước hết là trách nhiệm và đạo đức của quan chức, của cơ quan công quyền. Tiếc rằng nhiều quan chức, công chức chỉ coi đó là quyền lợi: lợi về vật chất (thu vén, vơ vét tài sản công biến thành tư) và lợi về tinh thần (có quyền đứng trên dân, trên pháp luật). Sự bất bình đẳng trong tiến trình phát triển một xã hội thoát ra từ kinh tế bao cấp ngày càng phổ biến và sâu sắc chính là từ tình trạng tham nhũng của quan chức, nhất là sự “tham nhũng quyền lực”. Khi quyền lực được coi là “tài sản” thì xã hội bất ổn, tha hóa và nảy sinh nhiều nguy cơ.

Sự bất ổn dẫn đến tha hóa trong xã hội từ hiện tượng nhiều người có hành vi xấu, và cũng như quan chức họ cậy mình là đại gia, có thân có thế, có tiếng có tăm nên sẵn sàng chống đối người thi hành công vụ hay ăn hiếp người yếu thế. Rồi có người vi phạm luật pháp nhưng liều mạng kiểu Chí Phèo gây nguy hiểm cho chính mình và cho người khác mà không ai dám can thiệp. Một quan chức không phải là chính quyền nhưng người dân nhìn và đánh giá chính quyền qua lời nói hành vi của từng quan chức.