Gọi như thế vì sau 9 năm quân ngũ,trực tiếp tham gia kháng chiến chống thực dân Pháp,ông Hồng Long chuyển ngành và trở thành một trong những người đầu tiên tham gia xây dựng khu Gang thép Thái nguyên.Đến nay người cựu chiến binh ngoài 90 tuổi ấy vẫn đau đáu với sự nghiệp gang thép củaTổ quốc.
Ông Hồng Long quê ở xã Đông Hoàng,huyện Đông Hưng,tỉnh Thái Bình,được giác ngộ cách mạng từ năm 1940 ở trường Kỹ Nghệ Hà Nội,trở thành vệ quốc quân từ những ngày đầu Toàn quốc kháng chiến.Năm 1947 Pháp nhẩy dù xuống Việt Bắc,ông chiến đấu ở Đại Từ,chặn đánh quân Pháp từ Bình Ca sang Đèo Khế-Thái Nguyên.Cuối năm 1949,ông chỉ huy đơn vị đánh trận Phố Lu-Lào Cai.Năm 1950 ông tham gia chiến dịch Biên Giới,chỉ huy đơn vị chiến đấu ở đồi 477 thuộc tỉnh Cao Bằng,góp phần bắt sống viên quan năm Charton chỉ huy binh đoàn Charton cùng bộ hỉ huy binh đoàn và tỉnh trưởng Cao bằng.Sau chiến dịch này ông được tặng thưởng Huân chương Quân công hạng 3. Tiếp đó ông lại được chỉ huy đơn vị lên tiếp nhận ô tô, đạn, pháo cao xạ...từ biên giới Việt Trung,chuyển sang Điện Biên Phủ để chuẩn bị chiến dịch lớn" Chín năm làm một Điện Biên. Nên vành hoa đỏ,nên thiên sử vàng...".
Lần này tôi đến thăm ông tại nhà riêng.Bàn tay gìa vẫn còn chắc nịch,ấm áp trong tay tôi.Ông khoe:
-Tôi vừa tặng Bảo tàng Gang thép một bức tượng nặng 10 ki-lô-gam mà tôi rất quí.
-Tượng gì vậy bác?
-Tượng một công nhân vần thỏi thép ở nhà máy thép Lê
Nin Tiệp Khắc,gợi nhớ lời Bác Hồ dạy khi về thăm Khu gang thép năm 1964:"Để làm ra gang thép tốt,thì người công nhân,cán bộ,phải tôi luyện tinh thần cách mạng,lập trường giai cấp,ý thức làm chủ cho cửng rắn như thép như gang.Nhất là cán bộ,đảng viên và đoàn viên phải làm như thế ". Đây là bức tượng Công nhân gang thép"do nhà máy thép Lê Nin tặng Đoàn đại biểu Đảng Lao động Việt Nam sang thăm Tiệp Khắc năm 1962,nhân chuyến thăm Tiệp khắc của Đảng ta.Vì bức tượng khá nặng,nên được lưu giữ 23 năm ở Đại sứ quán Việt Nam tại Tiệp Khắc.Hồi làm Giám đốc Công ty Gang thép Thái Nguyên,một lần sang thăm Tiệp Khắc tôi được ông Đại sứ Việt Nam bên đó tặng lại bức tượng ấy,với hy vọng góp phần vào việc giáo dục đội ngũ công nhân Gang thép.Bức tượng đã ở trong căn phòng này 28 năm liền.Nhân kỷ niệm 50 năm Bác Hồ về thăm khu Gang thép(1/1/1964-1/1/2014),tôi thấy cần giao lạị bức tượng cho đơn vị để nhắc nhở anh em mãi mãi làm theo lời Bác dạy.
Ngày xưa để làm ra gang thép,chúng tôi phải xây dựng lò cao số 1,số 2 và số 3 rồi xây dựng lò Bằng để sản xuất thép cùng dây chuyền công nghệ khép kín như mỏ sắt Trại cau,xưởng Cốc,xưởng Fe-rô,xưởng Cơ khí trong điều kiện đát nước còn nghèo nàn,lạc hậu.Khi chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ xảy ra thì Khu gang thép là mục tiêu quan trọng của chúng.Chúng tôi vừa tiến hành sản xuất,vừa tiến hành tháo dỡ và sơ tán thiết bị để tiếp tục sản xuất và chiến đấu.Có những thiết bị quan trọng cồng kềnh như 2 máy biến áp 35 KVA của Trung Quốc,2 máy máy biến áp 100KVA của Cộng hòa Dân chủ Đức, hệ thống quạt gió lò cao,nhà máy sản xuất oxy...chỉ trong vài tháng đã được sơ tán an toàn và tiếp tục hoạt động.Chúng tôi đã thực hiện nhiều chiến dịch đột xuất phục vụ chiến trường như : Chiến dịch sản xuất một triệu chiếc cuốc cho công binh;chiến dịch làm gang dẻo để sản xuất vỏ lựu đạn;chiến dịch làm vỏ xe lội nước V3;chiến dịch làm đường ống dẫn dầu Bắc Nam....
Đế quốc Mỹ đã ném bom vào Khu gang thép hàng trăm trận.Chúng sử dụng hơn hai trăm loại bom đạn ném xuống khu sản xuất, khu nhà ở của công nhân,cả những nơi sơ tán...giết hại nhiều người.Tôi đã tập hợp được tất cả vỏ của các loại vũ khí đó để lập bảo tàng tội ác của Mỹ với ngành gang thép chúng tôi...Đã có nhiều chiến sĩ tự vệ gang thép anh dũng hy sinh để bảo vệ cho dòng suối gang thép tiếp tục chảy dưới làn bom đạn quân thù.
Ông tiễn tôi ra tận cửa.Tời se lạnh.Nắm chặt tay tôi,ông tươi cười,tin tưởng:
Các thế hệ cán bộ,công nhân Gang thép tới đây vẫn tiếp tục làm theo lời Bác,với những sáng tạo mới,công nghệ mới,hy vọng đất nước ta sẽ sớm đạt được mục tiêu 1 triệu tấn thép mỗi năm mà Bác Hồ từng mong đợi !
Nguyên Đúc Ninh