- Render unto Caesar the things which are Caesars, and unto God the things that are Gods.
( Của Caesar trả lại cho Caesar )

1 - Đã từ lâu, từ khi tôi còn nhỏ,  mỗi khi đọc sử, sách, viết về Đặng Trần Thường ( Đặng ) tôi đều nghĩ rằng có cái gì đó oan khuất tày trời ở đây . Ngoài việc bôi xóa, các sách viết về ông hầu như cứ chép cứ bê nguyên xi lớp lớp thế hệ này qua thế hệ khác bắt chước nhau sao y,  mỗi năm một dày thêm, Có những điểm vô lý -  như thế  - Nếu  ta đắm chìm trong suy tư khách quan, tìm hiểu nỗi đau nhân tình thế thái qua các nền giáo dục chế độ khác biệt,vòng luân hồi sinh tử của một kiếp người, sẽ thấy Đặng hiện ra dưới ánh sáng chói lòa là một danh tướng anh hùng đất Bắc thời tao loạn
 
2 – Theo cá nhân tôi, Đặng là một trong những danh tướng kiệt xuất anh hùng của mọi thời đại, bọn hủ nho ăn theo và a dua hèn hạ nịnh bợ bất tài qua các thời kỳ lịch sử đầy biến động,và tay chân của chúa Nguyễn  đã cố tình bôi xóa tất cả những cái gì tốt đẹp nhất của ông, rồi chúng còn gán ghép thêm thắt huyễn hoặc Đặng với danh sĩ nọ kia, những chuyện ly kỳ bất lợi cho Đặng để tăng thêm phần “ chân thực ” hể hả lâm ly

3 – Đặng, con nhà thế gia vọng tộc,với đức tính thượng võ, tập võ và đọc sách thánh hiền từ năm lên chín tuổi, mười sáu tuổi đã đi chu du thiên hạ kết giao bạn bè nuôi chí lớn,giang hồ như 108 vị anh hùng Lương Sơn Bạc,Từ trong sâu thẳm của lý trí Đặng đã biết rõ sứ mạng của mình trong kiếp luân hồi .Chính vì tất cả những lẽ đó Đặng không thể và không bao giờ làm nổi bất kỳ một việc hèn hạ nào . Đặng có thể giết người nhưng không bao giờ có thể giết người một cách đê hèn như trong sử sách đã từng bôi xóa

4–Đặng là một danh tướng kiệt xuất gần như duy nhất của xứ Bắc hà đã tìm đường vào Nam giúp Chúa Nguyễn Ánh, so với Võ Tánh, Ngô Tùng Chu, Lê Văn Duyệt, Nguyễn văn Thành,  v…v…. tất cả đều ( là người đàng trong ) . ông đã chịu một cái chết oan khuất và tàn khốc chỉ vì ông cương cường không chịu khuất phục và chỉ vì ông quá xuất sắc quá giỏi quá tài, thiên nhiên Trời Đất đã sinh ra ông - còn tiếc không nỡ giết ông . Bằng chứng là trong thời đó, không có thuốc men như bây giờ, trên đường trốn chạy quân Tây Sơn tìm đường vào Nam, 01 thân 01 mình  xuyên qua Lào, hổ beo rắn rết đói khát sốt rét lam sơn chướng khí v..v… không giết được ông mà chính lòng đố kị cay cú ghen ghét của con người đã giết ông một cách dã man đê hèn, mà không ai khác là chúa Nguyễn đã bật đèn xanh hướng dẫn bằng cái liếc mắt , phép ẩn dụ bỏ lửng ngập ngừng hoặc trầm ngâm suy tư ra chiều luyến tiếc 01 đại khai quốc công thần kiệt xuất xứ Bắc hà, không khó để cho bọn quần thần lâu la hèn hạ hủ nho lúc nào cũng hít hít ngửi ngửi ngửa cái mõm chó ( cẩu trệ ) cái mặt thối đểu,vểnh tai, lấm lét nhìn nét mặt mà đón ý chúa, bọn cấp dưới thối tha hèn hạ nghen nghét người tài ở bất kỳ thời đại nào cũng đầy rẫy trong cung đình phủ chúa, đó là một qui luật của muôn đời…

5- Bằng một ý chí kiên cường và một sức mạnh vô song, thông minh hơn người, vượt qua bao hiểm nguy, Đặng đã tìm ra được con đường bí mật, vượt biên, xuyên qua Lào vào được Gia Định ra mắt Nguyễn Ánh dâng kế sách bình Bắc, sau khi gặp Đặng, chúa Nguyễn Ánh đã phải thốt lên : - Đặng là danh sĩ Bắc hà, là bậc kỳ tài trong thiên hạ, và chúa Nguyễn đã đem ông theo để bàn chuyện cơ mật trong những trận huyết chiến lịch sử giữa nguyễn Ánh - Nguyễn Huệ Tây sơn theo tiêu chí muôn đời: - Được làm Vua thua làm giặc .
                                                      Gia Định, mùa Thu 2011
                                  Tóm tắt: (trích phần 01 – bài viết có 05 phần)