1- Quý Ly mang họ Nguyễn:
Quý Ly là con của Quốc công Nguyễn Quang Du, ông quê ở thôn Văn Nội, xã Phú Lương, huyện Quốc Oai, tỉnh Hà Tây cũ nay là Hà Nội. Nguyễn Biểu là chú ruột còn Nguyễn Trãi là cháu ruột của Quý Ly.
Như vậy là Quý Ly có nguồn gốc là họ Nguyễn- Nguyễn Quý Ly.
2- Sau này Quý Ly mang họ Lê – vì sao vậy?
Chuyện kể rằng, khi sinh ra Quý Ly, ông Nguyễn Quang Du có đi lấy lá số tử vi cho con. Ông đặt tên Ly theo Hán tự có nghĩa là "Bò rừng", hiểu theo nghĩa bóng, ẩn ý là: “Đầu bò đầu bướu"," tác oai tác quái”. Biết con mình sau này sẽ làm điều phản nghịch, vô đạo, nên ông Du đã bảo mấy người em và con là sau này không ai được giúp đỡ cho Quý Ly.
Ông Nguyễn Quang Du làm quan dưới triều hậu Trần, vào trấn thủ Thanh Hóa và là con rể họ Lê. Biết Quý Ly như vậy ông cho gọi ts Lê Huấn, bên họ ngoại đến và nhờ Huấn đưa Quý Ly vào Thanh Hóa nơi Huấn làm quan để dạy dỗ. Lê Huấn vốn ghét nhà Trần, nhận Quý Ly làm con nuôi, Huấn đổi họ cho Quý Ly ra họ Lê - Lê Quý Ly.
Hai người tâm đầu ý hợp, bí mật lo rèn mài kinh sử, tập luyện võ nghệ chờ thời để ra tay thâu tóm quyền hành, thoán đoạt ngôi vua nhà Trần.
Sau này Hồ Quý Ly cho giết 370 quan tướng nhà Trần, nghe tin này Nguyễn Quang Du đã uống thuốc độc tự vẫn để “chuộc lỗi với thiên hạ”.
Về chuyện này Quý Ly mang tiếng xấu là đã gián tiếp giết cha, còn thiên hạ hầu hết không ai biết vì cho là 2 người khác họ.
3- Quý Ly lại mang họ Hồ – vì sao vậy?
Lê Huấn giật mình suy nghĩ nếu Lê Quý Ly, cháu mang họ mình, làm con nuôi mang họ Lê sẽ hết sức nguy hiểm. Sau này lỡ ra khi làm phản, cướp ngôi vua không thành, mang tội tru di tam tộc thì con cháu Lê Huấn sẽ chết hết.
Lê Huấn quê ở làng Cổ Nguyệt huyện Thanh Trì, phủ Thường Tín Hà Tây. Thế là Huấn lấy luôn 2 chữ Cổ và Nguyệt làng mình ghép lại thành chữ Hồ, rồi bịa ra một lai lịch cho Quý Ly mang họ Hồ. Quý Ly lấy tên tự là Lý Nguyên, người họ Hồ, tổ tiên là Hồ Hưng Dật người Chiết Giang, thời Hậu Hán, sang nước ta làm Thái thú đất Diễn Châu.
Lê Huấn nghĩ rằng tạo ra 1 lý lịch cho Quý Ly như thế là yên tâm. Quý Ly là con cháu họ Hồ, từng làm Thái thú, xuất phát từ bên Trung Quốc là ổn nhất. Làm thế nếu có việc gì bất ổn xảy ra chẳng những con cháu họ Lê của Huấn không can hệ mà họ Nguyễn của Quang Du cũng thoát được họa. Mặt khác, nói là người gốc gác dòng dõi Thái thú bên Tàu từng sang nước ta cai trị lại càng được người Minh ưa dùng. Lỡ có dự cố xảy ra cũng có " thiên triều" can thiệp.
Vở kịch Lê Huấn viết, diễn viên Quý Ly đóng thật hoàn hảo.
4- Trở về họ Nguyễn
Theo gia phả họ Nguyễn ở Cổ Lôi, Phú Lương, Thanh Oai, Hà Nội thì sau khi Lê Lợi khởi nghĩa thành công, Nguyễn Thực cùng cháu nội Hồ Quí Ly có vào thắp hương cho Nguyễn Biểu ở làng Yên Hồ Đức Thọ Hà Tĩnh và cho Hồ Quí Ly và Hồ Hán Thương ở Kì La, Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh, hai ông cháu đã đưa Quý Ly trở về họ Nguyễn như ban đầu.
Như vậy Quý Ly sinh ra là họ Nguyễn, trong can qua chuyển sang họ Lê, họ Hồ cuối cùng chết rồi mới được trở về họ Nguyễn.