Hành tinh của chúng ta lúc nào cũng ắp đầy những sự kiện, vui có, buồn có. Con người sống trên hành tinh phải lao động cực nhọc, lao động chân tay, lao động trí óc, để có cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn. Bạn đang là một trong những người như vậy. Bạn mệt mỏi, bạn căng thẳng sau một ngày làm việc cật lực ư? Rõ ràng là bạn cần thư dãn rồi. Có nhiều cách để làm việc này, song có lẽ cười là cách thư dãn dễ làm, không tốn kém mà lại rất hiệu quả.

Xuất phát từ những ý nghĩ mua vui cho bạn đọc như vậy, tôi đã quyết định dịch truyện cười nước ngoài. Tiêu chí chọn truyện cười để dịch của tôi là: Truyện hay, hợp với tính cách của người Việt Nam, tôi thích và tôi cảm nhận bạn đọc của tôi cũng sẽ thích. Trong mấy chục năm vừa rồi tôi đã dịch, cũng có thể gọi là biên dịch, tổng cộng bốn cuốn truyện cười : “Cười quanh Năm”, “Năm châu cùng cười”,” Hành tinh cười” và “600 truyện cười”. Để in bốn cuốn truyện cười theo tiêu chí tôi đã nói ở trên, tôi đã phải tìm đọc nhiều ngàn truyện cười từ nguyên bản tiếng Ba Lan, qua sách, qua báo chí, qua mạng…

Thực tế cho thấy, bốn cuốn truyện cười của tôi đã hoàn thành sứ mạng được giao, đúng với tiêu chí của tôi và được bạn đọc cả nước tìm đọc. Chỉ cần bạn đọc lấy dăm bảy truyện cười là sau đó mọi mệt nhọc, mọi căng thẳng sẽ tan biến, đầu óc bạn sẽ trở nên nhẹ nhàng, bạn sẽ cảm thấy thoải mái và sảng khoái lạ thường. Bạn có thể đọc truyện cười ngay cả khi đi tàu, đi xe, lúc ngồi trên máy bay và bất kỳ lúc nào bạn có chút thời gian nhàn rỗi. Những lúc như vậy truyện cười sẽ rất được việc đối với bạn. Lại nữa, bạn cũng có thể đem những truyện cười bạn đọc được kể lại cho bạn bè của mình cùng nghe, để họ cũng được cười, cũng được sảng khoái, cũng được thư dãn như bạn. Các truyện cười trong 4 cuốn sách này góp phần làm cho các cuộc hội ngộ của bạn, các cuộc giao lưu, gặp gỡ của cơ quan, công ty bạn, các cuộc đoàn tụ của gia đình bạn, càng vui hơn, rôm rả hơn.

Những mẩu truyện cười được tôi chọn in rất gần gũi với cuộc sống thường nhật của chúng ta, dí dỏm, nhiều bất ngờ thú vị, lắm triết lý, giầu trí tuệ, răn đời tinh tế và nói chung hợp với tính cách của người Việt Nam. Tôi dám bảo rằng, khi đọc truyện cười với đủ các thể loại đề tài trong các cuốn sách này bạn sẽ có cơ hội cười đủ các kiểu, tỷ như: cười phá, cười giòn, cười sặc, cười ha hả, cười như nắc nẻ, cười ngặt nghẽo, cười như pháo ran, cười ồ, cười khà, cười khì, cười khúc khích vv… Cầu mong cho hành tinh của chúng ta không còn kẻ khóc, mà chỉ có người cười, hành tinh của chúng ta phải là Hành tinh cười.

Tôi đã tặng cố nhà thơ, nhạc sĩ, họa sĩ Nguyễn Trọng Tạo cả bốn tập truyện cười nói trên. Xin trích dưới đây phát biểu của anh về các tác phẩm cười này:

“…Tôi nghĩ, dịch truyện cười là điều khó. Ngay cả kể truyện tiếu lâm, không phải ai kể cũng làm người ta cười được. Kể truyện cười mà không cười được thì thật là vô duyên… Vậy mà trong chồng sách dịch của Lê Bá Thự có đến 4 tập truyện cười: “Cười quanh Năm”, “Năm châu cùng cười”,” Hành tinh cười” và “600 truyện cười”. Quả là Lê Bá Thự đưa tôi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác. Anh tặng tôi cả 4 tập sách này, tôi đọc, con tôi đọc, rồi bạn của con tôi mượn về đọc… Cuối cùng thì cả 4 cuốn đều ra đi mà không trở lại. Điều đó chứng tỏ Lê Bá Thự dịch truyện cười có duyên.

Thực ra truyện cười bắt nguồn từ dân gian được truyền miệng, rồi được người ta chọn lọc ghi chép lại. Nhưng dần dà, có nhiều người viết truyện cười. Và nó thành một dòng trong văn học. Cho dù ngắn hay dài thì nó vẫn có yếu tố truyện bao gồm nhân vật và hoàn cảnh. Nó thường được kể bằng lời dẫn chuyện và lời đối thoại. Ngôn ngữ truyện cười khá bình dân, nhưng lại hay dùng lối chơi chữ rất thông minh. Tất nhiên tất cả những điều đó, dù dài hay ngắn đều có tác dụng gây cười khi câu chuyện kết thúc. Có truyện kết thúc là gây cười ngay, có truyện phải ngẫm nghĩ rồi mới bật cười. Lại có cười ồ, cười nắc nẻ, cười mỉm, cười thầm, cười khinh bỉ, cười phẫn nộ… dù nó được sinh ra từ cái buồn cười. Người ta định nghĩa về cái cười khá rắc rối như sau: Cái cười là hành động cười nảy sinh khi tự ta phát hiện ra thực chất trái tự nhiên, trái (hoặc khác hẳn) lẽ thường dưới bề ngoài có vẻ hợp tự nhiên, hợp lẽ thường, đã khiến ta thoạt tiên tưởng lầm của một hiện tượng. Nhưng nhìn chung thì người ta cười khi phát hiện ra cái ngớ ngẩn hay cái đểu giả trong câu chuyện mà mình được nghe/đọc. Vì vậy khi dịch/chuyển ngữ truyện cười, người dịch không chỉ bật cười khi đọc từ ngôn ngữ gốc, mà sau khi dịch ra ngôn ngữ khác cũng phải khiến người đọc phải bật cười như mình đã bật cười. Vậy thì người dịch cũng phải thông minh và có sẵn tính hu-mua (gây cười) như người đã sáng tác truyện cười. Đọc những bản dịch truyện cười của Lê Bá Thự ta thấy rõ điều đó”.

Dưới đây xin giới thiệu cùng bạn đọc một số truyện cười, rút từ bốn cuốn truyện cười đã in của Lê Bá Thự, để các bạn cùng thưởng thức.

Bí quyết của thành công

Phóng viên phỏng vấn cụ già thọ 105 tuổi:

- Thưa cụ, thành công lớn nhất trong cuộc đời của cụ là gì ạ?

- Thành công lớn nhất trong cuộc đời của tôi là: hiện nay tôi không còn một kẻ thù nào nữa, - cụ già trả lời.

- Bí quyết của thành công này là gì, thưa cụ?

- Bí quyết của thành công này của tôi là bọn họ đã chết sạch cả rồi, - cụ già kiêu hãnh đáp.

Bài tập về nhà

Tại lớp học, cô giáo ra đề bài tập về nhà: “Em hãy kể một chuyện không bình thường mới xẩy ra gần đây ở nhà em”.

Ngày hôm sau cô giáo gọi Robert đứng lên đọc bài làm của mình.

Robert đọc:

- Tuần trước bố em bị rơi xuống giếng...

- Lạy Chúa tôi, thế bố em có bị làm sao không? - cô giáo hoảng hồn hỏi.

- Thưa cô, chắc là bố em không bị làm sao cả, vì từ hôm qua không thấy bố kêu la ở dưới đó nữa.

Mất quần đùi

Chồng đi họp, mãi tận đêm khuya mới về nhà và anh ta thay quần áo để đi ngủ. Bỗng người vợ phát hiện thấy chồng mình không còn quần đùi.

- Quần đùi của anh đâu rồi? - vợ hỏi.

- Thôi chết, anh bị mất cắp rồi, - người chồng nhanh nhẩu đáp.

Mẹ trả lời con gái
- Mẹ ơi, có phải cái váy mới này là món quà bố mua tặng Sinh nhật con hôm nay hay không?
- Làm gì có! Con ơi, nếu mẹ mày cứ trông cậy vào bố mày thì ngay đến cả mày cũng không có trên đời này...,

- Người mẹ nhanh nhẩu đáp.

Tại một phiên toà

- Lúc hai giờ đêm bị cáo lẻn vào nhà hàng xóm. Bị cáo định ăn trộm gì ở đó?

- Thưa quý toà, tôi say rượu, tôi tưởng đó là nhà tôi.

- Tại sao khi nhìn thấy chị chủ nhà bị cáo lại nhảy qua cửa sổ?

- Thưa quý toà, tôi tưởng đó là vợ tôi.

Chúa sống ở đâu?

Trong giờ học tôn giáo thầy linh mục hỏi học trò:

- Ađam, em hãy trả lời thầy, Chúa sống ở đâu?

- Thưa thầy, Chúa sống trong nhà tắm nhà em ạ.

- Ađam, em nói gì kì lạ vậy, tại sao?

- Thưa thầy, vì sáng nào mẹ em cũng đấm mạnh vào cửa và hô to : Ôi, lạy Chúa tôi, ngài vẫn còn đang ở trong nhà tắm hay sao?

Vợ dặn chồng

Chồng đi công tác xa một tuần, trước khi chồng lên xe, vợ dặn:

- Anh nhớ đấy, đừng có chi tiền cho những khoản mà ở nhà anh được cho không.

Trò chuyện với ma chồng

- Hồn ơi, hồn có phải là người chồng quá cố của em không?

- Đúng...

- Hồn có được sung sướng như hồi còn sống trên dương thế với em hay không?

- Có...

- Hồn hiện giờ ở đâu?

- Dưới địa ngục!

Bí mật nghề nghiệp

Viên cảnh sát hình sự đi ra khỏi nhà.

- Anh đi đâu vậy ? – Vợ hỏi.

- Không phải việc của em!

Ra ngoài phố, viên cảnh sát ngồi vào một xe taxi.

- Đi đâu bây giờ, thưa ngài cảnh sát? – người lái xe taxi hỏi.

Vợ tôi tôi còn không nói, anh tưởng tôi sẽ nói với anh hay sao.

Tại đồn cảnh sát

Một cô gái mặt tái mét, nước mắt đầm đìa, đến báo cảnh sát:

- Thưa ngài cảnh sát, em vừa đi xe buýt, kẻ cắp lấy hết sạch tiền của em rồi ạ, một số tiền rất lớn, em mang đi mua xe ô tô.

- Chị để tiền chỗ nào mà mất?

- Thưa ngài cảnh sát, em giắt gói tiền trong cạp quần của em ạ.

- Thế lúc hắn lần tay vào trong quần, chị không cảm thấy gì hay sao?

- Dạ thưa ngài cảnh sát, có, em có “cảm thấy”, nhưng em tưởng hắn có ý đồ tốt...

Hai chị láng giềng gặp nhau

Hai chị láng giềng gặp nhau. Chị nọ khuyên chị kia:

- Chị nên mua một cái màn che mà che cửa sổ nhà chị lại. Đêm đêm chị làm gì với chồng tôi đều nhìn thấy hết.

- Còn chị thì nên đi sắm một đôi kính mà đeo. Cái mà chị nhìn thấy đó chung cục không phải là chồng tôi.

Quà sinh nhật cho bố

Người cha nói với con trước sinh nhật của mình:

- Con ơi, món quà quý nhất cho bố trong ngày sinh là các điểm giỏi của con.

- Bố ơi, muộn mất rồi. Con đã mua cho bố đôi tất.

Cốc sạch

Hai ông khách ngồi trong quán gọi bia hơi. Một trong hai người nói thêm:

- Cho cốc sạch nhé!

Một lát sau bồi bàn mang đến hai cốc bia và hỏi:

- Lúc nãy bác nào yêu cầu cốc sạch ạ?

LBT.

Nguồn : Báo Văn nghệ Công an, số 448 từ 30-5 đến 6.6.2019

***