Bước sang Thế kỷ 21, nghiên cứu khỏang không ngoài trái đất, tìm đường lên các hành tinh lạ đã trở thành công việc của nhiều quốc gia. Nhưng nhân loại sẽ mãi mãi không bao giờ quên, người đầu tiên mở đường vào vũ trụ chính là một công dân Xô viết, trên bộ đồ bay in hình quốc huy Búa và Liềm- Thiếu tá Không quân Liên xô Yuri Gagarin…

1- “ Các đồng chí, các bạn thân mến!

Có nhiều người quan tâm tới tiểu sử của tôi. Ví như tôi đọc báo và được biết, tại Mỹ một số người cho rằng tôi là bà con họ hàng của Bá tước Gagarin nào đó. Sự thật tôi không có quan hệ gì với ông Bá tước đó cả. Tôi chỉ là một người Xô viết bình thường. Tôi sinh trưởng trong gia đình của một nông trường viên. Nơi sinh của tôi là tỉnh Xmolensk, huyện Gzasky.Trong những người ruột già thân thích của tôi không có bất kỳ một vị Bá tước nào và tôi chưa bao giờ, cũng chưa từng nghe nói tới những con người giàu có, danh giá đó. Trước cách mạng tháng Mưới, cha mẹ của tôi là những người nông dân nghèo.Ông nội của tôi cũng là một nông dân nghèo.

Học xong các lớp hệ phổ thông, tôi theo học tiếp tại một trường trung cấp dạy nghề ở thành phố Liubertsi thuộc tỉnh Moskva; sau đó tôi thi và đỗ vào Trường kỹ thuật công nghiệp với nghề theo đuổi là thợ đúc khuôn. Nhưng từ lâu tôi vẫn ấp ủ ước mơ được trở thành người lái máy bay.Vào năm 1955, khi kết thúc những năm học tại Trường kỹ thuật công nghiệp đồng thời tôi cũng kết thúc một khóa đào tạo của Câu lạc bộ hàng không tỉnh Xaratov, sau đó tôi được nhận vào học tại Trường trung cấp hàng không tại tỉnh Orenburg. Năm 1957 tôi tốt nghiệp trường này và nhận bằng của phi công lái máy bay tiêm kích. Tiếp sau đó tôi phục vụ trong Lực lượng vũ trang Xô viết.

Theo nguyện vọng cá nhân, tôi được ghi tên vào danh sách những ứng cử viên đào tạo thành các Phi công thám hiểm vũ trụ. Và tôi đã trở thành một Phi hành gia tương lai. Tôi thật hạnh phúc. Tôi rất cám ơn Đảng và Chính phủ đã tin tưởng và trao cho tôi thực hiện chuyến bay lên quỹ đạo trái đất. Tôi đã thực hiện chuyến bay thành công vì Tổ quốc của chúng ta, vì tất cả nhân dân Xô viết anh hùng.”

( Phát biểu của Thiếu tá Yuri Gagarin, đăng trên Báo “ Sự thật” số ra ngày 16 tháng Tư năm 1961).

2-Xưa kia người ta nghiêm cấm không được mảy may đả động tới những trục trặc. sai sót xẩy ra với con tầu “ Phương Đông”. Chuyến đầu tiên người Xô viết cất cánh bay vào vũ trụ thành công thế, sao hoài nghi vào sự không hoàn bị?

`Bây giờ được nói, được viết tất cả. Chất bi càng làm tăng thêm chất tráng của những điều Thiếu tá Yuri Gagarin đã làm cách đây đã 50 năm …

Trên thực tế, ngay vài giờ trước lúc cất cánh các kỹ sư buộc phải khắc phục một số trục trặc. Khi những nhân viên kỹ thuật đã đưa Yuri Gagarin vào bên trong con tầu và sập cửa, mới hay không xác lập được mối tiếp xúc, cánh cửa không khép kín. Không thể cất cánh được! Lại một lần nữa cần điều chỉnh, sửa chữa. May sao, trở ngại này không lớn..

Sau đó, ngay trong khoảng thời gian tên lửa phóng lên, liên lạc với con tầu đột nhiên bị gián đoạn. : “Kerd ( mật danh của Gagarin)anh cảm thấy trong người ra sao?”- Không thấy lời đáp! “20 ( biệt danh của Tổng công trình sư chỉ huy cuộc bay Sergei Corolev) gọi đây, Kerd trả lời! “. Trong máy chỉ nghe thấy tiếng thở nặng nhọc.

“ Tôi không rõ vào thời điểm ấy sắc diện của tôi ra sao, nhưng đứng bên tôi, Tổng công trình sư Sergei Corolev rất lo lắng, rất căng thẳng: khi nắm lấy mirco tay ông run lên, giọng nói của ông như nghẹn lại trong cổ, gương mặt ông lúc đỏ lừ , lúc trắng bệch hệt như gương mặt ai đó. Rồi tất cả mọi người bỗng đồng loạt trút hơi thở sâu chất chứa trong lồng ngực khi liên lạc với con tầu được nối lại và “ Phương Đông” đã bay vào quỹ đạo”- Nikolai Petrovist Kamanhin- Trợ lý Tư lệnh Không quân đặc trách về vũ trụ ghi trong nhật ký của mình như thế.

Sau này, lúc tiếp đất Yuri Gagarin cũng phải trải qua những giây phút căng thẳng, hồi hộp tương tự. Áp lực trong bộ phận động cơ hãm đột ngột biến mất. Con tầu bỗng chao lắc, tiếng gầm rú mỗi lúc một to. Sức cản tăng vọt. Sau khi tắt động cơ hãm, cần phải tách bộ phận hạ cánh ra khỏi con tầu mẹ. Nhưng điều này đã không thực hiện nổi. Tốc độ xoay lên tới 30 vòng trong một giây. Con tầu hệt như một con cù, quay tít hệt trong trò chơi của con trẻ.Như sau này Yuri Gagarin kể lại với Hội đồng vũ trụ quốc gia – Trong boong tầu tôi đã trải qua “ vũ điệu balê kỳ quái nhất ” đầu lộn xuống đất, chân chổng lên trời, ngực và bụng như bị ép chặt, không đủ hơi sức mà thở nữa! Gagarin chỉ còn kịp nhắm nghiền mắt lại trước những tia nắng mặt trời rát bỏng chiếu qua ô cửa bên hông. Phải chịu đựng khoảng mười phút, tưởng đâu lâu như cả một thế kỷ, bỗng nghe những tiếng nổ vang lên. Đến tận lúc bấy giờ bộ phận hạ cánh mới tách ra khỏi con tầu mẹ. Nhưng nhà phi hành lại cảm nhận ngay ra một nỗi âu lo mới. Phía ngoài khung cửa bên hông bỗng nghe thấy tiếng răng rắc. Ánh lửa từ những lưỡi lửa đỏ rực hắt vào buồng hạ cánh. Cháy ! Còn gì đáng sợ hơn đối với một phi hành gia khi lửa bốc lên ngay nơi đang ngồi. Ý nghĩ về cái chết chợt hiện lên trong đầu nhà du hành…

-Ở độ cao áng chừng gần 7000 mét cửa buồng hạ cánh bỗng bật mở. Tôi quyết định trong chớp mắt: bay vọt ra ngoài thôi ! Và tôi bấm nút rời khỏi chiếc ghế ôm quanh người, cứ thế lao xuống phía dưới. – Yuri Gagarin tiếp tục câu chuyện kể với các thành viên trong Hội đồng Vũ trụ quốc gia. Thoạt đầu tôi rơi xuống chỉ bằng một chiếc dù chính. Bấm nút mở chiếc dù phụ, nó không chịu mở. May sao có một lớp mây bay ngang qua mang tới một luồng gió nhẹ. Chiếc dù phụ mở tung.

Nhưng vẫn còn một thử thách nữa chờ đợi nhà phi hành. Van xả hơi không mở ra ngay tức thì. Mà Gagarin đang rơi xuống trong bộ quần áo chế tạo đặc biệt dành riêng cho các du hành . Anh sẽ thở như thế nào đây? Mất vài phút Gagarin đã bình tĩnh tìm ra cách “chọc thủng” một lỗ trên tấm áo để không khí lọt vào.

3-Kiểu tầu “ Phương Đông” không cung cấp cho phi hành gia khả năng tiếp đất khi ngồi bên trong buồng kín rời khỏi thân tầu. Đơn giản vì con người sẽ không chịu nổi cú va đập mạnh khi cái buồng kín ấy từ tít trên cao vài cây số va mạnh vào mặt đất với tốc độ rơi khủng khiếp. Chính vì thế trên con tầu đã thiết kế một bộ phận có sức đẩy rất mạnh. Đến độ cao nào đó, cánh cửa con tầu bật mở, bộ phận tạo sức đẩy liền “phát hỏa” và “ quả bom” ấy hất phi hành gia bay vọt ra khỏi con tầu. Yuri Gagarin đã quả cảm chịu được lực đẩy ghê gớm này!

4- Trước chuyến bay của Thiếu tá Yuri Gagarin vào vũ trụ, đã diễn ra vài lần phóng những thiết kế chở người lên quỹ đạo. Những phi công như vậy đã gặp vận rủi. Và những chuyện này trở thành chuyện “ không để ai được biết “. Đừng quên rằng ý tưởng đưa con người ra ngoài trái đất nẩy sinh ngay từ năm 1957, khi những quả vệ tinh còn chưa biết cách làm thế nào để quay về với Đất Mẹ. Vào thời kỳ ấy đã có nhiều kỹ sư, nhiều bác sỹ và những người đầy nhiệt huyết từng viết đơn tình nguyện: “Tôi sẵn sàng bay vào vũ trụ mà không hy vọng giây phút được trở về trái đất..”. May sao, người ta đã không chấp nhận những lá đơn như thế ! Trong thê đội 1-những người cùng được tuyển chọn với Yuri Gagarin , phi hành gia Valentin Bondarenko đã hy sinh. Vào ngày 23 tháng Ba năm 1961, trong thời gian tập luyện tại buồng khí áp lực, lượng oxy trong buồng quá nhiều khiến đã xẩy ra một vụ cháy. Phi hành gia Bondarenko bị bỏng nặng và đã không qua khỏi. Chuyện này xẩy ra trước chuyến bay của Gagarin chưa đầy một tháng…

( từ các trang báo mạng Nga )

4-Vài dòng thêm của người viết: Tuổi trẻ thế hệ chúng tôi đã được lắng nghe những âm thanh “Píp! Píp”-tín hiệu của quả vệ tinh nhân tạo mà Liên xô phóng vào không gian (1957)khi nó bay qua bầu trời Hà nội. Đặt chân bước vào ngưỡng cửa Đại học cũng là lúc anh em chúng tôi nhẩy lên reo hò khi biết tin Yuri Gagarin, người đầu tiên của nhân loại đã bước ra khoảng xanh bao la bên ngoài trái đất. Vài năm sau chiến tranh nổ ra. Trên đường hành quân vượt Trường sơn vào Nam, cùng với nhiều bài ca hào hùng, thôi thúc khác, chúng tôi cất tiếng hát “ Cuộc sống ơi ta mến yêu người” bài ca mà Thiếu tá Yuri Gagarin đã nhẩm hát ngay trên con tầu “ Phương Đông” trong 108 phút bay vòng quanh hành tinh của chúng ta. Yuri Gagarin đã vượt qua mọi sợ hãi, nỗi đơn côi khi một thân một mình giữa đất trời, vượt qua mọi thử thách bằng Tình yêu cuộc sống và Lòng quả cảm. Bây giờ đây chúng tôi đang cần tới Tình yêu cuộc sống và Lòng quả cảm ấy của anh để vượt qua những đận đói muối, đói gạo; những khi sa vào tình huống sống chết tấc gang…Ấy thế nhưng rồi những cam go, thử thách dường như cứ mỗi ngày một tăng khiến anh em chúng tôi quên hẳn một cái tang: mùa xuân năm 1968, trong một chuyến bay tập bình thường trên chiếc máy bay Mig-15 thân quen, Phi công vũ trụ, Anh hùng Liên Xô Yuri Gagarin đã tử nạn...

Những năm sau này tới Moskva, tìm đến bức tường chạy quanh Điện Kremli, thay mặt anh em cùng thế hệ, tôi đã nghiêng mình tưởng nhớ tới anh. Nơi ấy, cạnh những tấm biển ghi tên những danh tướng Xô viết lừng lẫy như Stalin,Giukov, Budionnưi, Vatutin, Cozolovsky...các bác học nguyên tử Xô viết nổi tiếng như Keldyuk, Cursatov, Corolev…có tấm biển ghi rành rõ: Yuri Gagarin.Ngày sinh 9 tháng Ba năm 1934-ngày mất 27 tháng Ba năm 1968. Quê quán : Tỉnh Xmolensk.

Ghi chú ảnh:

Anh hùng Liên xô, Phi công vũ trụ Yuri Gagarin