“Bạn ơi giao hợp nơi đâu ?” – thơ Hoàng Hưng viết về Lê Huy Quang, đọc lên cứ như tiếng thở dài tủi phận của cả một “ thế hệ chân đất “ thập kỷ 70.
30 năm rồi, ngày đó, Lê Huy Quang cứ “ xô-lêch dài…đêm tóc…môi lang thang” , xô-lêch mù thì hay hơn, ngược xuôi phố xá Hà Nội trong túi thổ cẩm kè kè bên vai lúc nào cũng có ít ra vài câu thơ mới .
Ngày đó thường tụ tập nhau để “dài mùa khóc mướn thương vay” có bác Dương Tường làm thơ về mùi nách chị Đoàn Lê, có Hoàng Hưng “chờ gió thu sao chẳng tới”, có Trí Dũng - tức Dũng Bảo Đại, có Lê Xuân Đố tức Đố điên, có Chu Hoạch một thời móc cống….
Và đúng như thơ Trí Dũng :
“ Trăm ruộng dâu không chín một nong tầm”
Tụ tập thế thôi, bàn bạc thế thôi, lang thang thế thôi, thơ ca thế thôi nhưng cũng chỉ “samizờđát” - tự xuất bản mồm với nhau, vẫn là “bọn bàng thống “ theo cách quy chụp của bác Chế Lan Viên, “bọn chân đất” theo phân loại của “cơ quan chức năng.” mà hồ sơ dành cho mỗi thằng chắc phải dày cả thước.
Kể ra lập hồ sơ cũng phải, có đêm Lê Huy Quang nằm nhà tôi thao thức :” Ước gì sáng mai ngủ dậy…Hà Nội đã ”trắng” lá thu rơi”.
Sáng hôm sau, thơ Lê Huy Quang sì ra những câu như là “tuyên ngôn” :
“ Cái đói dồn về ga
Chúng mình thì như thế
…Thân cò run chơi vơi..
Bốn ngàn năm lặn lội
Trắng một chùm dấu hỏi “
hoặc :
“ Thời chúng mình là hai bàn tay trắng
trăng trắng suông và mây trắng bay về..”
Thời đó “chính thống” không ai làm thơ thế. Họ ca ngợi Hà Nội ta đánh Mỹ giỏi, tôn vinh dũng sĩ diệt Mỹ thảy dao vào ngực ác ôn, reo vui “mùa này ta hát khắp Trường Sơn”. .
Thơ chân đất, thơ “bàng thống” chẳng đi B cũng chẳng vào “tuyến lửa” cứ loanh quanh hết phố xá Hà Nội :
“ Gió đầu ô gió - Đầu ô em
Gió đầu ô gió - Đầu ô đông
Khi tóc ai về buông giấc…”
hoặc :
“Ngơ ngác người em nơi nào về
làm âm vang Ga Hàng Cỏ
se se
một gió
còi tàu…”
Quẩn quanh Hà Nội chán rồi lại “nhảy tàu Phòng “ :
“ Cây Hải Phòng , thay lá muộn vào đông..”
và
“Tôi uống Hải Phòng ,
cốc vại cà phê lấm đầy than bụi…’
Ngay cả em gái Hải Phòng cũng không trong tư thế cầm súng mà lại
“Em
lau mình
góc tắm
trắng
lưng ong…”
Nhưng cái làm thơ Lê Huy Quang còn một vài bài vượt qua được “cát bụi thời gian” chính là cái “âm điệu Quang” - một thứ âm điệu tưởng như là của Trần Dần nhưng lại chẳng phải Trần Đần, tưởng như Đặng Đình Hưng lại không phải Đặng Đình Hưng … mà đúng là “âm điệu Lê Huy Quang” :
“ Cành tay em im cành tay em
cành tay em im cành tay đêm…”
hay :
“ Mương nước sáng bờ cây chiều
dẫy dẫy
cột đèn
chim rũ cánh mưa
em đi làm rửa chân gầu giếng ấm
ao xóm
cồn về
gái xóm
giêng rồi
thấp thoáng
áo em giêng
Trúc Thông khen Lê Huy Quang không phải là hoạ sĩ không viết được thế nhưng thực ra bài thơ đặc sắc lại là ở “âm điệu Quang” – thiên về nhạc.
“Mưa dài hai vòng tay
Mưa dài hai vòng quay
Mưa dài mua mùa bay
Mưa dài mua mùa may
Mưa dài loa qua ngày..”
Tôi phải thú tội với Lê Huy Quang đã nhiều lần “thuổng “thơ của anh:
“ Ám ảnh anh từ ảnh em”
để tán mấy em 7x,8x mà chưa lần nào trả nhuận bút cho tác giả. Thời đó, thơ “tán gái” của Quang cũng đã chui vào sổ tay của khối em nữ sinh viên Tổng hợp văn.
“ Anh lang thang em
Anh xanh xao em
Anh mini em
Đêm về
Anh
tiết canh
Em…”
hoặc :
“ Em trinh bạch
Hình hài em “Tĩnh Vật”
Anh
bốn mùa quăng quật những Rong Chơi…”
Thơ Lê Huy Quang thuộc “bọn bàng thống”, “bọn chân đất”. Mà không chỉ có Quang, còn Phan Đan, Chu Hoạch, Trí Dũng, Lê Xuân Đố, Tường Vân, Nguyễn Lâm (tức Lâm Râu)…còn nhiều lắm. Các nhà phê bình nên tìm vào kho “lưu trữ” quốc gia mà “khai quật ”. Chắc còn nhiều thứ khiến ta phải giật mình..
10-12-09
N.T.