Cái nhan đề này có “nguồn gốc” từ một giai thoại: Tại một cuộc họp nào đó - sau khi nghe báo cáo vụ án ông X. bà Y. nào đó bấy lâu vẫn được ngồi ghế long trọng, được bầu “4 tốt” vừa lộ mặt là một tên tham nhũng không gớm tay - một đảng viên lão thành mở đầu ý kiến của mình rằng: “Thưa các đồng chí chưa bị lộ…”
Tức thì, cách nói độc đáo này khiến người dự họp cười tung tóe; nhưng niềm vui không trọn vì đồng chí lão thành đã rơm rớm nước mắt: “Phải nói như thế là đau lắm! Vì chứng tỏ là chúng ta đang dung dưỡng, che giấu những kẻ sâu mọt…”
Đồng chí lão thành này không nói ẩu. Chúng ta đều đã biết nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang từng nói là có cả “một bầy sâu”!...
Cứ coi như đó là chuyện “quá khứ”; đáng buồn là trong những ngày này, sau rất nhiều những hội nghị long trọng được “đánh giá cao” với nhiều cờ hoa và danh hiệu cao quý, “bầy sâu” ấy, “các đồng chí chưa bị lộ” ấy bỗng kéo nhau xuất hiện liên tục khiến cả xã hội ngao ngán nhưng cũng …buồn cười!
Sẽ có người hỏi: Sao ông đã “buồn” còn “cười” được. Buồn thì rõ quá rồi, vì nhiều đồng chí của chúng ta được cất nhắc, bố trí “đúng quy trình” bỗng nhiên hư đốn, bị khiển trách và không chừng phải tù tội. Cuộc chiến đấu thì còn dài, rất dài lâu, có khi cả thế kỷ nữa chưa đến đích mà quân số hao hụt thế thì nguy. Tuy vậy, vẫn phải cười … vì “ngộ quá” phải không các bạn. Ai đời sếp làm cơ quan “môi trường đô thị” mà lại rước chất thải độc hại về trang trại của mình! Hải quan, biên phòng nơi rừng cấm lại “thoải mái” mở “cửa” cho lâm tặc chất gỗ quý cạnh nhà! v…v… Rồi nhà máy này, xí nghiệp kia lỗ tiền tỷ hoặc tốn tiền tỷ đầu tư vẫn đắp chiếu, nhưng không ai hề hấn gì thì quả là tự do thoải mái nhất thế giới!
Xin miễn nêu tên cụ thể vì tất cả đang bày ra trên các mặt báo, các kênh truyền hình, phát thanh của Đảng và Nhà nước (chứ không phải của “thế lực thù địch” nào cả!). Mặt khác, họ chưa bị kết án, tức chưa phải tội nhân; và biết đâu, bằng một “phép mầu” nào đó, bằng một cách “chạy” nào đó, họ sẽ thoát tội, được “hạ cánh an toàn” hoặc thậm chí được “cơ cấu” vào một chỗ ngồi béo bở nào đó, rồi lại được trúng cử với số phiếu rất cao như họ đã làm từ trước. Mặt khác, nhắc tên bọn họ rồi xếp vào danh sách “bầy sâu” đang tàn phá đất nước, người viết bỗng có chút áy náy khi nghĩ đến con cháu, anh em, họ hàng của họ hẳn sẽ xấu hổ, thất vọng mỗi khi mở tờ báo, bật ti vi thấy cái… mặt thân thiết bấy lâu mình ngưỡng mộ hóa ra… Nói điều này cũng là một cách nhắc nhở những kẻ sắp biến thành “sâu”, hãy dừng lại khi chưa quá muộn. Có thể họ không sợ bị tù (vì vào tù vẫn có “đệ tử” vòng ngoài lo lót để được chăm sóc tử tế, rồi sẽ mau chóng được giảm án về với vợ con) và có thể họ cũng không biết xấu hổ; chính vì thế, nhắc họ nghĩ đến danh dự những người thân sẽ như là một biện pháp hỗ trợ có tính nhân văn, ngăn ngừa tình trạng “người biến thành sâu”!
(Có lẽ nên “mở ngoặc” nói thêm: Tất nhiên, “các đồng chí bị lộ” nói trên không bao gồm tên đạo chích chuyên mở khóa phòng các vị lãnh đạo ở Quảng Bình, Hà Tĩnh vừa mới bị xử 8 năm tù. Nhắc chuyện “ngoại đề” này vì chẳng hiểu hắn đánh hơi giỏi thế nào mà hai lần “ghé thăm” phòng đồng chí Bí thư một tỉnh đang rất nổi tiếng để rồi phải nhảy lầu khi bị lộ nên mới bị bắt!)
Tên trộm bị lộ thì chỉ vợ con hắn buồn; còn các “đồng chí bị lộ” hơi bị… nhiều trong những ngày vừa qua thì rõ ràng là cả “tổ chức”, cả hệ thống chính trị buồn phiền phải xem xét, đánh giá lại mọi thứ. Dân gian chẳng đã có câu “rút dây động rừng” là gì! Đâu chỉ mình anh ta bị “bêu dương” mà bao nhiêu mối quan hệ, bao nhiêu là ban bệ, hội đoàn đều phải được soi xét tận nơi. Chẳng phải là Ban Thanh tra, Ban Kiểm tra cấp nhỏ đến cấp lớn, nghe tin “các đồng chí bị lộ” khắp nơi, đã phải lập đoàn nhỏ đoàn to khẩn cấp kéo đi xác minh đó sao?...
Tuy vậy, về sự kiện các “đồng chí bị lộ” , không ít người lại cho là chuyện vui vì nó chứng tỏ bộ máy khổng lồ với rất nhiều lần tuyên bố quyết liệt chống tham nhũng, lần này sẽ ra tay thực sự. Và như vậy, bộ máy của Đảng và Nhà nước sẽ trong sạch như mong ước của toàn dân. Ở đây, lại xin dẫn một giai thoại, nên coi như chuyện vui. Khi hay tin một “đồng chí bị lộ” bị khai trừ, bị đuổi khỏi cơ quan, các “phó thường dân” lập tức lên tiếng: “Ê! Không được! Nhân dân chúng tôi trong sạch, đâu phải là hố rác để chứa chấp những thứ đó!” Chỉ là giai thoại thôi; mà “hết quan hoàn dân” - lộ hay không cũng thế. Lòng dân luôn khoan dung và quần chúng biết trọng danh dự, thì cũng đáng để vui cười chứ? Nhất là giữa cuộc sống ăn gì cũng lo bị nhiễm độc, ra đường thì lo đụng xe, đến công sở thì sợ gặp phải … sâu - tức là “các đồng chí chưa bị lộ” đó!