Cụ rút trong cuộn giấy ra một tờ giấy cụ đọc  Tổng thu; Tổng chi; Cân đối thì lấy Tổng Thu trừ đi Tổng chi;số dư bằng không là thu chi đúng kế hoạch; nếu lớn hơn 0  là bội thu,  thì lấy ra khen thưởng ; nếu nhỏ hơn 0  là bội chi ; Bội chi thì trích quĩ dự trữ ra bù, quĩ hết thì đi vay để bù, đời sau  con cháu trả.

    - Ngày xưa ông cố nội tôi giao cho tôi 10 cây Vàng, cụ căn dặn đến đầu tháng Chạp phải mua đủ 10 cây Vàng để vào hộp, còn dư dật thì ăn tết, dư dật nhiều thì mua thêm Vàng để vào đấy. Nay tôi đã có hàng trăm cây Vàng, chúng nó vay tôi bằng tiền ( Vàng đem bán đi ) chúng trả bằng tiền như lúc chúng vay. Tôi  phản đối nhưng không biết nói như thế nào.Tôi nhờ anh viết cho tôi cái bảng tiền nong, anh vẫn làm báo cáo  xí nghiệp.

   Tôi hiểu ý cụ, tôi mời cụ ngồi chơi uống nước, và viết chỉ tiêu tài chính phản ảnh quĩ bằng Vàng mà cụ đang bọc thắt lưng

             a) . Quĩ dự trữ bằng Vàng qui ra tiền mặt tính theo giá hiện hành.

             b) . Đầu tư bằng quĩ dự trữ bằng Vàng qui ra tiền mặt tại thời điểm đầu tư.

             c).  Thu hồi quĩ dự trữ đầu tư:

                   + Thu hồi tiền giá  gốc.

                   + Thu tiền lãi suất tính theo lãi suất tiền ngân hàng cho vay tính theo hàng tháng.

                   + Thu tiền trượt giá  tính tại thời điểm trả tiền gốc bằng Vàng.

    Tôi đưa cho cụ, tôi lại nghĩ cụ không hiểu, vì Dân trí thấp, cụ lại già, trình đọ văn hoá thấp; mình khổ phải giải thích đây; nhưng cụ xem xong và nói  ngay

-  Thế chứ

-  Cụ hiểu không

-  Tôi hiểu quá đi chứ, nhưng không nói được như thế này. Đây nhé tôi nói anh nghe: cái gốc cộng với  tiền thu trượt giá là vốn của tôi không mất. Giá trị 10 cây Vàng bỏ ra vẫn giữ được 10 cây Vàng; còn lãi  tiền cho vay tôi được tiêu và bao cấp cho  bon trẻ ăn học, bảo vệ sức khỏe và nhiều việc khác, mà không mất vốn; mình chi tiết kiệm, còn mua thêm được Vàng nữa chứ. Cụ phấn khởi nói tiếp.

- Anh viết cho tôi, cái khoản nhà xưởng tôi xây dựng cũng thành văn để tôi dễ nói.

-  Vâng cụ ngồi chơi uống nước, con viết về tài sản cố định 

Tôi viết  bằng ngôn ngữ tài chính:

   1.  Tài sản cố định tính theo nguyên giá ban đầu.

   a)  Tài sản cố định theo nguyên giá ban đầu đã khấu hao.

   b)  Khấu hao tài sản theo giá ban đầu.

   2.  Tài sản cố định đánh giá lại tính theo giá hiện hành( thời điểm đánh giá)

 Tôi đưa cho cụ, cụ xem, cụ nóí

- Như vậy tài sản của tôi bây giờ gấp hàng chục lần khi mới mua. Tiền khấu hao tài sản hàng năm tôi đã mua Vàng  đưa vào quĩ dự trữ, nhưng không được bao nhiều vì giá gốc rẻ như bèo, khấu hao không được bao nhiêu.

- Thế thì cụ giàu lắm.

- Tôi giàu là nhờ cái khoản anh viết là Tài sản cố định đánh giá lại theo giá hiện hành. Chỉ riêng cái khoản  500m2 đất và nhà xưởng  giá ban đầu gần 50 triệu bây giờ có người đến hỏi mua họ trả 2 tỷ; nhà xưởng và máy móc 1 tỷ, bây giờ tôi tính hoàn trả vốn nhà xưởng 10% một năm tính theo giá hiện hành đã đánh giá lại; số tiền này tôi chỉ để mua Vàng; thì không sợ mất vì “ nước lên thuyền nổi”.

-Thế cụ không tính sửa chữa ạ (tôi hỏi xem cụ hiểu và giải thích như thế nào)

- Khoản ấy không tính vào thu hồi vốn, anh dùng máy móc nhà xưởng của tôi thì anh phải sửa chữa để làm ăn, đầu tư thêm và  phát triển mới thì tôi chi, phải tính lãi vốn và trượt giá.

Cụ nói tiếp:

- Tôi phiền anh giúp tôi một việc nữa.

- Cụ cứ sai bảo, cháu biết cháu giúp cụ, tri thức là của nhân loại cụ ạ.

- Khuôn viên gia trang nhà tôi năm trên một vùng mỏ đất sét. Thằng chắt đích tôn, muốn khai thác, mà tôi không biết  bắt nó phải thực hiện nghĩa vụ cho nhà nước như thế nào để tôi theo dõi.Mình là công dân tốt phải có nghiã vụ với nhà nước.

-Vâng cụ ngồi chơi cháu lại vẽ các chỉ tiêu để cụ giao cho anh ấy thực hiện.

   Tôi viết nghĩa vụ của người khai thác tài nguyên để cụ quản lý.

a) Một số nghĩa vụ người khai thác tài nguyên phải thực hiện.

1.      Đầu tư làm đường vận chuyển (việc làm có trước khi khai thác ) để chống phá đường và chống lầm bụi ô nhiễm môi trường.

2.      Nộp thuế tài nguyên

3.      Nộp thuế giá trị gia tăng  

4.      Nộp thuế doanh nghiệp 

5.      Chi hoàn trả môi trường (  san gạt đáy vùng đất đã khai thác, xây kè xung quanh vùng đất đã khai thác chống xói lở, trồng cây trả lại mặt bằng khuôn viên tạo thành hồ chứa nước)

b) Vốn do cụ đầu tư.

1. Thu tiền lãi do cụ đầu tư bằng tỷ lệ % lãi suất tiền ngân hàng cho vay tính theo hàng tháng.

2. Thu tiền trượt giá tính theo Vàng tại thời điểm hoàn trả vốn.

Tôi đưa cho cụ, cụ xem xong.

- Thế Doanh nghiệp nhà nước khai thác thì họ có phải làm  cái khoản đường vận chuyển và hoàn trả môi trường không.

- Doanh nghiệp nhà nước là Nhà nước khai thác; Cơ quan quản lý môi trường là nhà nước, nhà nước không phạt nhà nước, nhưng cụ là tư nhân, không làm người ta phạt ngay, đường đi qua nhà dân ,xe vận tải nhà nước đi thì nhân dân bậm miệng im lặng, chịu đựng bụi, rồi đường làng xóm thành ổ voi họ đi xe đạp như người cưỡi ngựa, mưa xuống thành hồ, nhưng xe của cụ đi thì dân người ta sẽ ngăn, cấm và bắt tưới nước chống bụi và phải làm lại đường  khi có ổ gà.

- Doanh nghiệp nhà nước làm Ô nhiễm môi trương dân không ngăn được à.

- Dân kéo nhau ra ngăn họ mời cảnh sát dẹp ngay; vì đó là doanh nghiệp nhà nước tức là nhà nước

-Thảo nào đường xe  than chạy toàn ổ voi có chỗ thành ổ khủng long và bụi bay mù mịt. Tôi khuyến khích nó làm lớn  để tôi cho vay tiền, khoản lãi tôi dùng bao cấp để chi viện phí, học phí cho bọn trẻ và các khoản chi tiêu khác như bảo vệ, phòng vệ  gia trang, chi từ thiện, chi đột xuất: Bệnh hiểm nghèo, tai nạn, thiên tai hoả hoạn bất ngờ, chi ngoại giao, giúp đỡ người nghèo trong vùng khi nhà nước vận động, chi trả lương cho người làm trong gia trang và các khoản chi khác.

- Cụ giỏi thật đấy, cụ quản lý gia trang như là một nhà nước con, lấy lãi của vốn đầu tư để bao cấp giáo dục, ytế; bảo vệ ,phòng vệ ... thu tiền trượt giá để bảo toàn vốn.

- Tôi thì ý tại, nhưng nói không thành lời.

- Mình là tư nhân, mình sợ mất vốn, mình phải thu lãi đồng vốn và thu tiền trượt giá để bảo toàn vốn.Nhà nước đã có thuế  thì không thiếu tiền. Doanh nghiệp nhà nước không phải trả lãi vốn và trả tiền trượt giá . Cụ giao tiền cho con cháu cụ, cụ bắt nộp lãi theo lãi suất ngân hàng cho vay, lại còn thu cả trượt giá; con cháu cụ giàu; gia trang mạnh; bình đẳng, công bằng

- Phải thu trượt giá thì mới giữ được gốc nếu không thì mất hết. Phải thu Lãi tiền vốn giao cho chúng nó thì chúng nó mới tính toán sao cho có hiệu quả, nói thật anh nghe nhé, một năm đầu không thu lãi, chúng có nhiều tiền chúng nó lại còn bồ bịch, dẫn đến sắp  tan cửa nát nhà, gia phong bại hoại; anh không biết đấy,thằng trưởng có cháu rồi mà còn bồ bịch, định bỏ vợ già lấy cô ca ve, tôi lừa nó vào nhà, khoá cửa, nện cho một trận, kêu trời xin  hứa bỏ ngay bồ; những đứa khác sợ hú vía. Kể từ khi tôi thu lãi vốn và trượt giá thì các anh chỉ được trung lưu thôi, không ngông nghênh cưỡi tắc xi, hợp đồng ký thông qua giấy chuyển qua bưu điện, chuyển nhanh chỉ mất có hơn mười ngàn.

- Cụ cần gì về phân tích tài chính trong hoạt động tài chính của gia trang  cụ cứ đến, cháu có kiến thức như thế này là trường đại học kinh tế quốc dân dạy đấy.

- Tôi còn nhờ anh viết cho tôi cái khoản chi nữa, gọi là kế hoạch tiêu ấy mà.

- Vâng .

-Tôi không phải thuê anh, ngày mai có đám cưới của nhà bên, tôi gửi anh chút quà để anh mừng đám cưới.

- Cụ nói thế con xin; cụ lại nhà ạ.

   Cụ về rồi, còn tôi, xấu hổ đã suy nghĩ cụ không biết gì. Dân biết, nhưng không nói được khúc chiết  rõ ràng nên thường bị cả vú lấp miệng em./.