Có người nhìn thấy cô ta leo qua thành cầu, bước theo tay vịn đi lần ra xa. Đây là cây cầu bắc qua khe núi, rất xa mặt nước, có sáu tuyến đường, hai bên có đường dành cho người đi bộ, xe đạp, thành cầu khá cao, ở giữa những nhịp cầu chỗ dây cáp treo có thêm những ô nhỏ nhô ra ngoài, có lẽ để cho nhân viên tu sửa làm việc. Bốn giờ chiều ngày thứ sáu, giờ tấp nập nhất của thành phố. Người đàn bà mặc áo len màu xanh dương, quần jean xám trắng, đi giày thể thao, tóc quấn cao. Cô ta đang chập chờn leo tới sát mép cái ô nhỏ, chồm người ra cúi xuống, hai tay đeo chặt dây cáp, một chân gác lên chuẩn bị leo qua tay vịn cuối cùng. Đoạn này sông vừa ra khỏi núi, chảy như thác trút nước xuống réo ầm ầm, rồi khi qua khỏi cầu gặp vực sâu đột ngột trở nên im lặng. Xe cộ chớp đèn ra hiệu cho nhau, những người đi bộ dừng lại mỗi lúc một đông nhưng không ai dám đi thêm bước nữa. Cô ta xua tay ra dấu cho mọi người không được bước qua thành cầu, những người lái xe chạy chậm lại, tò mò, kinh ngạc. Một người đàn ông tìm cách trò chuyện với cô trong khi chờ cảnh sát tới. Một người nào khác đã kịp gọi cảnh sát. Họ đang trên đường chạy tới, nhưng di chuyển chậm chạp vì chiều thứ sáu xe cộ quá đông. Trong những phút ngắn ngủi này, trước cái chết, đây là cuộc đối thoại giữa người đàn ông và người phụ nữ đứng trên cầu.

- Xin lỗi, nhưng bạn có thể quay lại đây được không?

Người đàn ông mở đầu, la to trong gió, ông ta mặc quần khaki đen, mũ lưỡi trai cũ, vạt áo khoác màu tro gió giật từng hồi phồng lên như cái dù. Cô ta không trả lời câu hỏi, tiếp tục cúi xuống dòng nước. Người đàn ông nhích từng bước rất nhanh nhưng cô lập tức quay lại.

- Đứng lại. Cô ta hét lên, giận dữ, giọng lạc đi.

Ông dừng lại, ngượng ngùng như kẻ cắp bị bắt gặp.

-Xin lỗi, tên cô là gì?

Rõ ràng cô ta không nghe được. Gió ở đây lớn quá, thổi rần rật qua những thành cầu. Người đàn ông đưa tay giữ chặt cái mũ suýt bay. Ông lặp lại câu hỏi. Không trả lời. Người đàn ông nhô người qua thành cầu, dợm bước tới.

- Đứng lại. Người phụ nữ lại lên tiếng. Giọng nói lần này nhỏ hơn, hơi khàn, nhưng dứt khoát, rõ ràng.

Người đàn ông đứng im, thỏng tay xuống như một cậu học trò có lỗi. Họ im lặng một lúc.

- Tên cô là gì?

Im lặng.

- Tôi xin lỗi, nhưng tên cô là gì?

Những câu đối đáp trên cao không nghe rõ có vẻ làm cho người phụ nữ mất kiên nhẫn, trở nên bực bội.

- Anna. Cô ta đáp, cuối cùng.

Anna Karenina, người đàn ông thầm nghĩ, không ngăn được sự liên tưởng của mình đến cuốn tiểu thuyết, nhưng không nói gì.

- Cô làm gì ở đây?

- Đó không phải là việc của ông. Người đàn bà trả lời.

- Cô đừng nhảy xuống. Người đàn ông nói giọng nửa ra lệnh nửa năn nỉ.

Im lặng.

- Cô đừng nhảy xuống nhé. Đừng tự vẫn.

Im lặng.

- Xin đừng làm thế. Người đàn ông loay hoay đổi cách nói, có vẻ không phải là người biết gợi chuyện, đâm ngượng với vốn từ ngữ ít ỏi lặp đi lặp lại của mình.

- Nếu ông không tiến lên gần tôi.

- Tôi hứa. Người đàn ông vui mừng, tự tin trở lại. Ông ta tự nhủ, phải tìm cách kéo dài câu chuyện trước khi cảnh sát can thiệp.

Im lặng một lúc nữa. Gió hỗn hào thổi qua thành cầu kêu như xé lụa. Người đàn ông nhìn xuống, sau lưng cô mặt nước xa xanh biếc, mây bay mịt mờ, vô cùng dịu dàng nhưng hoàn toàn nguy hiểm. Ông biết chỗ đó: bên dưới bề mặt im lìm thực ra nước chảy rất xiết, rất sâu. Lòng ông quặn đau. Như một kinh nghiệm riêng tư.

- Ông nghĩ đời sống có đáng sống không? Người đàn bà đột nhiên hỏi người lạ như cách mà cô hỏi một người bạn gái, qua tách cà phê fructachino buổi sáng bốc khói.

- Chắc chắn vậy. Người đàn ông mừng rỡ trả lời. Đời sống rất đáng sống. Ông ta nói giọng chắc nịch, mặc dù trong lòng không chắc lắm.

- Chắc chắn ông là người may mắn.

- Không phải thế. Ngược lại, tôi không phải là người may mắn.

Ông muốn nói: tôi là người không may mắn. Bây giờ người đàn bà tỏ vẻ chú ý lắng nghe, quay một nửa người lại nhưng mắt vẫn nhìn lướt về phía mặt nước, nơi mặt trời chiều hắt xuống cái bóng cuối cùng của nó, buồn rầu, đỏ óng, giận dữ. Ông biết chỗ ấy, bất cứ vật gì rơi xuống sẽ biến mất ngay như chưa từng tồn tại. Có tiếng còi xe cảnh sát hú đằng xa, từ nhiều hướng, réo từng hồi buộc các tài xế tới tấp nhường đường.

Cô gái đột ngột nói: nếu cảnh sát tới đây, tôi sẽ nhảy xuống ngay.

- Cô sẽ làm như vậy?

- Chắc chắn.

- Tôi sẽ nói cho họ biết, nhưng tôi không có quyền hạn gì cả. Tôi cũng không phải là cảnh sát.

- Tôi biết. Tôi sắp nhảy xuống. Ông lui ra.

Trong đời, ông đã nghe qua giọng nói ấy một lần: người ta không nên có một chút hy vọng gì ở giọng nói ấy.

Sự chán nản cùng cực. Hư vô. Sự quyết tâm.

Bỗng nhiên người đàn ông cảm thấy chóng mặt, rã rời, ông nắm chặt tay vịn thành cầu, nhắm mắt một thoáng, ông biết ông sắp ngã xuống, chính ông sẽ rơi, chứ không phải người phụ nữ kia, đời sống quá nặng nề mệt mỏi, nó đã kéo dài quá lâu cho ông và giờ đây như một dòng sông từ trên thác cao nó phải đổ xuống.

Ông muốn buông tay ra. Trong lòng dâng lên một nỗi căm hận ngấm ngầm đối với cuộc đời.

- Ông làm sao thế?

- Không sao. Ông mở mắt ra, thầm nghĩ: tại sao người đứng ở kia không phải chính là ta.

- Ông ổn chưa?

- Tôi không sao. Nhưng cô đừng nhảy xuống.

- Tôi đã quyết định. Người đàn bà gắt.

Cô im lặng một lát rồi nói chậm, cân nhắc từng chữ như nói với chính mình, không phải tự nhủ mà như thể đang sắp xếp các ý tưởng và kế hoạch trong đầu theo thứ tự, tôi mệt mỏi với đời sống này, nhưng giờ đây đang khỏe lại, tôi biết những lúc khỏe lại như thế này sẽ không kéo dài lâu, vì vậy tôi phải hành động, khi mệt nhọc người ta không thể hành động được, ngay cả đi tìm lối thoát cho mình.

- Cô nghĩ đây là lối thoát?

Vừa buột miệng, ông biết mình sai lầm.

- Đúng vậy, lối thoát. Cô lặp lại, thích thú tìm được một chữ chính xác mô tả tâm trạng.

Im lặng.

- Nếu ông muốn làm điều gì cho tôi, xin hãy báo cho cảnh sát biết điều tôi vừa nói, nếu họ tới gần tôi sẽ nhảy xuống ngay.

Người đàn ông quay lại nói với người bên cạnh, sau lưng mình, nói to át tiếng gió, những người khác lập tức truyền đi.

Cuối cùng cảnh sát cũng biết đến thông điệp ấy, họ đến ba bốn xe từ cả hai phía, bật đèn dừng lại giữa cầu, khóa các làn xe phía người đàn bà. Trên mỗi xe cảnh sát có một người nam và một người nữ, họ ra khỏi xe, tiến gần, nhưng từ một khoảng cách khá xa, năm hay sáu mét, họ tạm dừng, lượng giá tình hình. Đèn hiệu nhấp nháy, chớp lòe. Người đàn ông cảm thấy khó xử. Rõ ràng ông ta không muốn nhận hết trách nhiệm về mình, nhưng cũng không muốn khuyến khích cảnh sát can thiệp vào lúc này. Ông hạ giọng xuống và tiếp tục nói, nhớ lại cái gợi ý mà cô ta ném ra.

- Bảo họ tắt đèn chớp đi. Tôi nhức đầu kinh khủng khi gặp đèn chớp.

Người đàn ông quay lại, nói lớn với người phía sau. Đèn tắt.

- Tôi không phải là người may mắn.

- Ông nói tiếp đi. Ông kể xong thì tôi sẽ nhảy xuống. Tôi đã quyết định xong rồi. Nhưng nếu ông không kể, cũng không sao.

Một người nữ cảnh sát từ xa khéo léo đưa tay ra hiệu cho người đàn ông bằng tay, bảo ông ta hãy tìm cách kéo dài thời gian.

- Cách đây sáu năm, một lần tôi bị ngất xỉu khi đang lái xe, tông vào xe của người khác. Bác sĩ ở bệnh viện sau đó chẩn đoán tôi bị ung thư máu.

- Ung thư máu?

- Phải. Cô có nghe nói bao giờ không?

Im lặng.

Người đàn ông thầm nghĩ: khởi đầu, cũng là kết thúc, khi nó tới, bạn không bao giờ biết trước, khi bạn biết rồi, nó vẫn xa lạ. Khởi đầu: những chấm máu li ti ngoài da, bạn tưởng là do muỗi cắn sau một lần cắm trại, vài ngày mệt mỏi rồi bạn khỏe trở lại, da tái xanh, mắt thâm quầng như người bị mất ngủ, chảy máu các lợi răng, chảy máu mũi, một lần bạn đi lên dốc và ngạc nhiên thấy mình thở hào hển. Bạn vốn là người khỏe mạnh. Thế rồi cái tai nạn xe hơi quỷ quái kia.

- Loại CLL. Ông buột miệng như tự nói với mình. Ung thư máu có bốn loại.

Người đàn ông nhận ra thói quen kể lể giải thích, liền dừng lại.

- Từ ngày đó cuộc sống của tôi hoàn toàn thay đổi. Tôi trải qua những ngày khủng khiếp, hóa trị liệu, nôn mửa, tiêu chảy, nước mắt chảy ràn rụa, ra vào bệnh viện, gặp bác sĩ, đến tiệm thuốc, đồ đạc bán dần, rụng hết tóc, mất ngủ, buồn chán, xa lánh bạn bè. Tôi không được ai nâng đỡ.

- Rồi sao nữa?

Sụp đổ. Vợ chồng chúng tôi không hạnh phúc đã lâu trước đó, mặc dù đã có hai con, trong thời kỳ khủng hoảng này, mối quan hệ ấy không chịu đựng được, tan vỡ.

- Bà bỏ ông mà đi?

- Đúng thế. Nhưng bây giờ tôi đã tha thứ cho nàng. Tôi đã tìm lại được niềm tin. Tôi từng đến trên chiếc cầu này, dừng lại nhiều lần, ngắm dòng nước.

Người đàn ông dựa lưng vào thành cầu, nửa mệt mỏi nửa hạnh phúc , cân nhắc, nghĩ về những điều sắp nói, nhưng trong khi kể chuyện mình, những điều ông sắp kể lại như một cuốn phim quay ngược làm ông chóa mắt, đau ngực, lảo đảo. Ông đứng thẳng người dậy nhìn người đàn bà, bóng của cô trên nền trời càng lúc càng mờ đi, trên cao sương xuống nhanh, bắt đầu ướt vạt áo, sự tập trung làm ông mất sức, nhưng chính ký ức ra đòn cuối cùng, ông nhắm mắt lại lần nữa, cảm thấy xấu hổ về hành động của mình, nhưng không cưỡng lại được, người đàn bà nhận ra. Cô ta hỏi.

- Trên cầu này?

- Đúng vậy, vì vậy tôi nhận ra cô ngay. Nhận ra ý định của cô.

- Ông có sợ không?

- Rất sợ.

- Nghĩa là ông vẫn chưa rơi tới đáy tận cùng như tôi.

Người đàn ông lúng túng, biết mình thất thế. Ông im lặng.

- Nhưng khi biết rằng tôi không sống được bao lâu nữa, mọi gánh nặng đều nhẹ hẫng đi. Tôi bán nhà, dọn về đây, ở gần rừng. Vợ cũ của tôi cũng có trở lại thăm tôi trong bệnh viện, một lần bệnh nguy kịch, mất máu, mấy tháng trước. Cô biết không, khi bạn không còn gì nữa, bạn sẵn sàng trao tặng hết cho người khác một lúc nào đó.

- Trao tặng hết là trao tặng cái gì?

- Ngày mai.

- Nhưng ngày mai quá xa.

Họ im lặng, mỗi người theo đuổi ý nghĩ của mình.

Bỗng nhiên người đàn bà lộ vẻ buồn rầu, lơ đãng. Tuyệt đối buồn rầu, trắng, khép kín. Ông nhận ra cô đã leo hẳn ra ngoài. Giờ đây cô đứng bên ngoài thành tay vịn, níu hai tay vào dây cáp reo trong gió lạnh, môi cô run lên, tím lại, gót chân cô chạm vào thinh không, chỉ cần buông là rơi. Dưới xa kia, dòng sông hung hãn như số phận một người bị nhân loại bỏ rơi.

Ông biết khi chán nản, người ta sẵn sàng buông bỏ những gì làm họ đau khổ. Trần gian làm họ đau khổ. Người đàn ông thầm nghĩ, hay ta đã trễ mất rồi. Ông run lên với ý nghĩ ấy.

- Thì hôm nay.

- Ông muốn tặng tôi?

- Đúng vậy, tặng cô.

- Ông muốn nói gì?

- Nếu cô nhảy xuống, tôi sẽ nhảy xuống theo.

Ông nghĩ thầm: sự quyến rũ của cái chết. Người đàn bà ngoảnh nhìn chăm chú kẻ đối diện, nửa tò mò, nửa khinh miệt. Cô lắc đầu, nhìn ra xa.

- Tôi không tin. Cô nói thêm, tất cả đàn ông đều thế.

- Tôi không biết về họ. Nước sâu, chảy xiết lắm, nếu nhảy xuống chúng ta sẽ không có chút hy vọng nào. Tôi đã quan sát khúc sông này, để dùng vào lúc cần tới, xoáy nước ngầm rất nhiều. Không ai cứu được.

- Ông có biết bơi không?

- Không.

Trên khuôn mặt người phụ nữ lần đầu tiên thoảng qua nụ cười. Khuôn mặt cô giãn ra như một người được an ủi. Có lẽ cô bơi giỏi, là ông đoán thế.

- Ông sẽ chết khi nhảy xuống.

- Nước mùa này lạnh lắm, tôi sẽ chết ngay, không cần chạm vào đá.

- Sao ông biết?

- Cô là người từ nơi khác đến, phải không?

- Đúng rồi, tôi từ nơi khác đến. Xa lắm. Cô ta nói, giọng mơ màng.

- Đêm nay tôi sẽ mời cô về nhà tôi nghỉ lại, nếu cô không lấy làm phiền.

Để người đàn bà yên tâm, ông nói thêm. Nếu cô đồng ý, tôi sẽ báo cho cảnh sát và xin phép họ bảo lãnh cô về nhà. Tôi tin họ sẽ phỏng vấn cô và giữ cô lại một lúc, cho người theo dõi, nhưng tôi sẽ thuyết phục họ, nếu cần sẽ viết giấy cam đoan. Nếu cô cho phép tôi, họ cũng sẽ lắng nghe, đồng ý với tôi, với chúng ta.

Im lặng.

- Tôi sẽ ngủ trong lều cắm trại ở một nơi gần bìa rừng, gần nhà tôi, bên kia đường xe lửa, nơi tôi thường cắm trại một mình, nhóm lửa.

Ông nghĩ đến bìa rừng, tuổi thanh niên, sau mùa đông lá lên xanh trở lại, buổi chiều nắng chiếu rực rỡ trên cỏ, đàn bò ra về, bầy dê tung tăng đâu đó, ông nghĩ đến cái lều vải, túi ngủ hơi chật nhưng ấm, ngọn đèn nến thơm mùi lavender có lần ngủ quên bắt lửa vào cái chăn, ông nghĩ đến đường xe lửa. Tiếng sắt thép va rầm rập. Sự quyến rũ của cái kết thúc. Ông nghĩ đến Anna Karenina.

Ông gọi tên cô. Anna. Người phụ nữ giật mình, bất ngờ, khó chịu, có lẽ vì nhận ra sự thân mật của họ. Cô hơi dợm bước lùi lại, nhưng một chân đã chạm vào khoảng không, không lùi được nữa.

- Tại sao ông biết tôi sẽ nhận lời?

- Tôi không biết. Nhưng tôi tin cô sẽ nhận lời. Không, không phải tôi muốn nói thế, tôi không dám tin, tôi chỉ hy vọng thế. Một người đã mất hết mọi thứ như tôi, chỉ còn biết hy vọng.

Im lặng. Người đàn ông nín thở, tim đập rộn lồng ngực, ông sờ tay lên ngực, nó đau nhói, ông nói lắp bắp.

- Tôi quen ngủ trong rừng, tôi không biết bơi nhưng thích lội bộ trong rừng khi mùa xuân tới, cô có thể ngủ trong nhà tôi, đây là chùm chìa khoá nhà. Ông lúng túng rút từ trong túi áo khoác, nhưng xâu chìa khoá kia mắc vào sợi chỉ khỉ gió, càng kéo nó càng dính chặt, khổ sở.

Người đàn bà từ từ quay lại. Bóng tối bắt đầu hạ xuống vây quanh họ.

Đèn xoay chớp tắt trên xe cảnh sát hai phía đã dừng từ lâu, nhưng đèn pha bật lên, quét mặt đất chiếu rực một vùng trên cầu, bạn có thể nhìn thấy rõ từng hạt bụi li ti bay qua. Trên khuôn mặt người đàn bà, sáng, lăn đi một giọt nước mắt.

nguyễn đức tùng