Hà Nội 14-9-2009
Gửi nhà thơ Trương Thị Kim Dung!
Bạn hỏi Hà Nội bây giờ đang mở rộng. Người tứ xứ đổ về nhiều quá. Phố hẹp. Người đông. Cái sự ăn, ở của người Hà Nội trở nên lộn xộn, xô bồ. Vậy Tinh hoa Hà Nội có còn không?
Tinh hoa Hà Nội còn mãi mãi. Không một thế lực nào hủy diệt nổi Tinh hoa. Tinh hoa Hà Nội là đỉnh cao sức sống mãnh liệt của muôn kiếp con người đã từng sinh sống trên mảnh đất này một nghìn năm nay, được chưng cất, kết hình chóp nón. Càng lên cao, nó càng nhỏ, càng sạch, càng thơm, càng cô đọng giá trị tư tưởng lớn: Thiện- Địa- Nhân hợp nhất. Và Tinh hoa trở thành một dòng chảy xuyên suốt thời gian, không gian…
Vấn đề là ta có tiếp cận được dòng chảy tinh túy trên cao đó không? Khó đấy. Đôi khi người có rất nhiều tiền, chức rất lớn, bằng rất cấp cao… lại suốt đời không vươn tới được Tinh hoa.
Tinh Hoa Hà Nội ẩn chứa trong đống rác cuộc đời. Chỉ những ai biết nâng niu giá trị làm người thì mới chắt lọc được Tinh hoa. Con người sinh ra thì dễ. Nhưng làm người cực khó. Phải học làm người. Ông bà ta dạy làm người xoay quanh mấy chữ “Học ăn. Học nói. Học gói. Học mở.” Ai khôn sớm còn biết phải “Học thở”. Tuổi càng cao càng phải “Học ăn. Học thở”.
Năm chữ “Học” ấy, nằm trong kho báu Tinh hoa Hà Nội. Bạn hãy tìm chiếc chìa khóa vàng- tự mình mở kho báu ấy ra- học cách sống làm người. “Học ăn. Học nói. Học gói. Học mở. Học thở” suốt đời, là cách giúp bạn chạm tới Tinh hoa.
“Đàn ông may vá giần sàng/ Đến khi vợ đẻ thì làm mà ăn”.
“Ăn không nên đọi/ Nói không nên lời” đi, đứng ngả nghiêng làm sao có thể thành người?
Những người Hà Nội hiểu đạo làm người, dạy con “học ăn, học nói, học gói, học mở” từ tấm bé. Nhà trường không dạy, về nhà, ông bà, cha mẹ, anh em, cô, dì chú bác dạy. Người hàng phố dạy. Bé có nền, có gốc xanh tốt, lớn lên, nó tự học Tinh hoa trong cách “ăn, nói, gói, mở” và ngày càng tiến hóa tới đỉnh Tinh hoa, sống trọn một kiếp làm người.
Cuộc sống Hà Nội hiện đại chạy sồng sộc. Không ai ngăn được nó. Song ai muốn vươn tới Tinh hoa Hà Nội thì hãy chầm chậm bước chân, xoay lại tìm mình, “học ăn, học nói, học gói, học mở, học thở”. Bạn sẽ tìm thấy Tinh hoa, hưởng thụ Tinh hoa và sáng tạo Tinh hoa.
(Nhà văn Mai Thục- Giảng viên Văn hóa Hà Nội- Đại học Thăng Long)