" Phạm húy" là phạm vào những điều cấm kỵ...

Cái "bệnh" của người làm thơ khi hứng lên thì bao nhiêu "tim gan phèo phổi" đều muốn moi ra hết, đệ lên trang giấy, nên rất dễ "phạm húy".

Khi tập thơ "Vía chữ Thần Nông" còn là bản thảo, tôi đã băn khoăn cho số phận một vài bài như "Chúc rượu", "Hai lần hy sinh"... Tôi bèn hỏi ý kiến một số bậc đàn anh thì được những lời khen ngợi.

CHÚC RƯỢU

Rượu lòng ngâm với huân chương

Nhâm nhi hương vị cao xương của mình

Trầm luân mấy thuở sinh linh

Nước non mấy thuở chiến chinh mà thành

Cụng ly cùng với cao xanh

Để niềm đau cũng tan thành hư vô.

Đạo đức của người cầm bút là phải nói hết mọi nỗi niềm của nhân dân và cao hơn nữa là những vấn đề của thời đại một cách trung thực, không được bẻ cong ngòi bút. So với những tiêu chí ấy tôi thấy mấy bài thơ nói trên đạt yêu cầu. Thế là tôi mạnh dạn gửi đi xin giấy phép và được nhà xuất bản Hội Nhà Văn cấp.

Đây cũng là tín hiệu vui cho những người cầm bút. Những lời nói thật, không bị cấm đoán. Chính vì thật quá nên khi tập thơ: "Vía chữ Thần Nông" tới tay độc giả vẫn có người giật mình khi đọc hai câu đầu của bài "Chúc rượu":

"Rượu lòng ngâm với huân chương/ Nhâm nhi hương vị cao xương của mình"

Đau xót quá! Một khi đổ công sức ra làm một việc gì đó mà không toại nguyện người ta sẽ tiếc. Hơn thế, đằng này là một phần xương máu của chính mình mất đi tại sao lại không đau?

"Nước non mấy thuở chiến chinh mà thành

Không có các cuộc chiến tranh giải phóng và bảo vệ thì sao có nước non này. Không có những tấm huân chương thì sao có cuộc sống hôm nay? Sự nghiệp cách mạng của dân tộc ta là vĩ đại, rất đáng tự hào. Thành quả cách mạng mà dân tộc ta giành được dưới sự lãnh đạo của Đảng trong mấy chục năm qua là vô cùng to lớn. Tuy vậy những con người xả thân, tận hiếu, tận trung vì dân, vì nước thì vơi dần theo sự suy thoái của đạo đức xã hội. Cứ nhìn vào các vụ tham nhũng đã bị luật pháp lôi ra trước vành móng ngựa từ xưa tới nay ta đủ để rùng mình. Việc đưa các vị quan tham ra vành móng ngựa là của cơ quan điều tra và sự nỗ lực chung của toàn xã hội. Còn biết bao các vụ khác đã lọt lưới? Biết thế nhưng đành bât lực khi mình chỉ là một thường dân:

"Cụng ly cùng với cao xanh/ Để niềm đau cũng tan thành hư vô"

Thơ kêu vậy ít nhất cũng là lời cảnh tỉnh mọi người... Sau đó là mình tự nhủ mình...

Cảm hứng để viết của tôi là từ nhũng vụ việc tham nhũng gần đây của một số quan chức cấp cao mà pháp luật vừa đưa ra ánh sáng. Mừng là thật. Một số kẻ phạm tội đã bị trừng trị. Đau cũng đau thật! Mấy chục năm trước mình đổ xương máu để bảo vệ nước non này trong đó có cái ghế của chúng ngồi thế mà đến bây giờ chúng trắng trợn "hoạn" luôn vào niềm tin của mình, của dân và bao thế hệ cha anh. Ngẫm đời, chỉ gỗ đá mới không đau!

Những ai đã từng một lần bất đắc dĩ phải tiếp tay cho tham nhũng?

Những ai đã từng bị đồng tiền sai khiến mà trót trở thành kẻ vô tri trước xương máu cha ông, đồng đội?

Vở kịch "Đêm trắng" nói về Bác Hồ đã phản ánh chân thực hình ảnh Bác lấy khăn thấm những giọt nước mắt khi phải ký quyết định tử hình một cán bộ cao cấp ngành hậu cần trong kháng chiến chống Pháp, vì tội tham nhũng. Đã có ai viết những câu thơ đồng cảm cùng những giọt nước mắt ấy chưa?

Vinh quang và nỗi đau là hai trang của một tờ giấy cuộc đời, hai mặt của tấm huân chương. Nhất là trong giai đoạn, khi mà nạn tham nhũng đang hoành hành, làm băng hoại đạo đức xã hội. Nếu chúng ta không tỉnh táo thì đây chính là cái dây thòng lọng siết dần vào cổ chính chúng ta. Người viết có thể viết ở trang này, cũng có thể viết ở mặt kia với mọi cung bậc của tình cảm, âu đó cũng là góp thêm một tiếng nói xây đời dẫu biết đây là vấn đề gai góc ai cũng ngại động chạm. Không cảm được thì thôi, nhưng cảm được, viết được mà không viết là người có lỗi!

Tôi đã viết về niềm vinh dự tự hào của tấm huân chương trong bài "Hai tấm bằng" in trong tập "Khoảng trời vành khuyên", NXB. Hội Nhà Văn-2010. Trong bài thơ này tôi muốn dắt độc giả cảm nhận ở chiều ngược lại.

Người bảo: "Gớm quá, gai cả người". Người khen: "Đọc câu thơ thấy ám ảnh thế mới hay"... Người cho là "Phạm húy". Nếu nói "phạm húy" đối với quan tham tôi đồng ý, nhưng với lương tri, lẽ phải thì ngược lại.

. Bao nhiêu người đã đổ xương máu để giải phóng và bảo vệ đất nước, bảo vệ những gì tốt đẹp chứ không phải để nuôi dưỡng những ung nhọt nhức nhối trên cơ thể đời sống xã hội hôm nay.. Những vị quan tham đang gián tiếp cưỡi lên lưng người lao động, đè đầu cưỡi cổ những người đã đổ mồ hôi xương máu bảo vệ chế độ này trong đó có cái ghế họ đang ngồi.

Khi Phan Đình Giót áp trái tim vĩ đại của mình vào lỗ châu mai cũng chẳng nghĩ rằng mình đang che đạn cho những ông quan tham.

Hãy đặt các anh hùng liệt sĩ một bên, các quan tham một bên để cảm nhận câu thơ này thì nói như vậy còn là nhẹ. (Tất nhiên đối với số ít người nhờ tấm huân chương họ đã sung sướng thì rất khó để cảm nhận nỗi đau này)

Bác Hồ dạy mỗi cán bộ đảng viên phải phấn đấu là một "công bộc" của dân. Nếu còn những "công bộc" biết đồng cảm với những câu thơ như thế thì dân còn hy vọng...!

Nói tính ĐẢNG trong sáng tác văn học là ở đó chứ đâu. Niềm VUI của DÂN liệu ĐẢNG có VUI? Nỗi ĐAU của DÂN liệu ĐẢNG có ĐAU?

Nếu nói ai bưng bít những ung nhọt của xã hội là có tội với Dân, với Đảng liệu bạn có đồng ý? Ngòi bút phải đi trước thời đại một bước. Nếu để khối u đó vỡ ra, mới kêu đau thì câu thơ còn mấy tác dụng?. Tôi cũng chỉ muốn sao các vị quan tham sớm thấu nỗi đau của dân mà cải tà quy chính!

Viết bài thơ này trước tiên tôi muốn thổ lộ lòng mình hơn là làm bác sĩ giải phẫu một cơ thể bệnh hoạn.

Nếu ai bảo thể hiện ý tưởng như thế là dại, dễ để người ta bắt bẻ thì tôi công nhận. Người khôn ngoan chẳng viết như thế. Họ "an phận thủ thường".

Tôi thừa biết sẽ có ba thái độ khác nhau của mọi người khi đọc bài thơ này:

a/ Đây là một cái cớ cho những kẻ cơ hội, nói xấu chế độ. Họ sẽ mừng tưởng có thêm đồng minh.

b/ Kẻ xấu thuộc các thế lực mờ ám thì căm tức, sẵn sàng nâng quan điểm quy kêt, buộc tội cho tác giả.

c/ Những người còn lương tri, chân chính thì đồng cảm, chia sẻ.

Bạn là ai trong ba hạng người nói trên?

Qủa là một lời nói thật nhưng vụng về. Ngẫm thấy mình: "VIẾT" chứ chưa: "LÁCH". Vả lại đã phải "LÁCH" thì tôi không làm! Những câu thơ như thế (kể cả của mọi nhà thơ) làm đa dạng, phong phú thêm phong cách thơ đương đại, góp phần cùng nền văn học hoàn thành sứ mệnh mà thời đại và lương tri giao cho những người cầm bút.

Mặt khác tấm huân hương của chúng ta lại là nỗi đau cho những người lính ở bên kia chiến tuyến. Họ bị những nhóm người theo chủ nghĩa thực dân mới hoặc theo một thể chế chính trị nào đó đem đi làm bia đỡ đạn để tiến hành một cuộc chiến tranh phi nghĩa. Họ cũng có những người mẹ mất con, những người vợ mất chồng... Đau lắm chứ. Sung sướng gì khi ta cầm súng tự vệ mà bắt buộc trở thành kẻ giết người?. Trong suôt tiến trình lịch sử nhân loại, con người luôn tàn sát lẫn nhau gây ra hết cuộc chiến tranh này đến cuộc chiến tranh khác. Thật đúng với thuyết pháp của đạo Phật quan niệm rằng: Cuộc đời là cõi trầm luân. Mỗi người là một sinh linh trầm mình trong bể khổ, để rồi khi cười, khi mếu quanh tấm huân chương: "Trầm luân mấy thuở sinh linh"

Dân tộc ta là một dân tộc yêu hòa bình, chỉ tiến hành chiến tranh khi tự vệ. Chúng ta muốn có những tấm huân chương trong lao động sáng tạo. Khi nhận tấm huân chương trong chiến tranh mấy ai đã cảm nhận hết niềm vinh quang và nỗi đau?

Người cầm bút chỉ lo khi viết đến cả trăm ngàn bài mà chả ai cảm thấy gì. Đọc thơ tôi có ngưòi giật mình, có người nổi gai ốc... thì dẫu cách thể hiện vụng về tôi cũng toại nguyện.

Tôi xin chân thành cảm ơn những ý kiến quý báu của bạn đọc xa gần.

Cảm ơn Nhà xuất bản Hội Nhà Văn đã cho phép tôi dốc cạn bầu tâm huyết chia sẻ với mọi người trong tập thơ "Vía chữ Thần Nông".

Qua sự việc trên tôi có cơ sở đặt niềm tin vào những gì tốt đẹp hơn ở phía trước.

Vụ bản, ngày 2 tháng 9 năm 2014

Trần Kế Hoàn. (hội VHNT Nam Định)