Bản quyền câu nói nổi tiếng này thuộc về ai?
Nỗi ám ảnh của khá nhiều người, rằng mình có phải thuộc loại “cục phân “ hay không, kéo dài đã hơn nửa thế kỷ. Gần như mặc định, ai cũng cho rằng sự phân loại nổi tiếng này là của lãnh tụ vĩ đại Mao Trạch Đông. Tìm hiểu chuyện này cũng khá thú vị. Lần ngược thời gian, thấy tài liệu đầu tiên ở Việt Nam nói đến chuyện này là vào quảng 1950-1954 .Nhà văn Nguyễn Thành Long kể: "Khi đọc tài liệu 'Văn Nghệ Diên An' của Mao Trạch Đông, tôi còn nhớ nguyên văn một câu gây ấn tượng dai dẳng trong tôi: ‘Trí thức là cục phân’. Chúng tôi phải tin theo điều này và tự phủ nhận bản thân mình." (Trong bài "Những bước thử nghiệm của một lớp người viết chúng tôi" (Phạm Phú Phong ghi) in trong cuốn Cách mạng kháng chiến và đời sống văn học, 1945-54, do Ban Văn học Việt Nam hiện đại biên soạn, in lần 2, nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1995,(tr. 527)). Tìm đọc nguyên văn bài nói của Mao năm 1942 ở Hội nghị Văn Nghệ Diên an, chẳng thấy chỗ nào nói thế cả, chỉ có một đoạn gần gần như thế:
这时，拿未曾改造的知识分子和工人农民比较，就觉得知识分子不干净了:Đến lúc đó, nếu so sánh những trí thức chưa được cải tạo với công, nông, binh, thì thấy rằng chẳng những tinh thần của người trí thức có nhiều chỗ nhơ bẩn, mà ngay đến thân thể của họ cũng chẳng sạch sẽ gì.(Nam mộc dịch Nhà xuất bản Văn Nghệ, Hà Nội, 1955-Có lẽ người dịch thêm hay sao ,chứ nguyên văn chỉ viết"phần tử trí thức là không sạch sẽ")
Rất có thể khi ghi lại bài nói chuyện, các biên tập viên của ĐCS Trung Hoa đã sửa lại đoạn này, điều này là chuyện thường ở TQ cũng như ở VN ta. Trong quyển sách “Mao's China: Party Reform Documents, 1942-44”, University of Washington Press xuất bản in 1952 mục từ “Reform in learning, the party, and literature”có một đoạn gần giống ,tạm dịch: "Giáo điều của các anh không có ích bằng cứt. Chúng ta thấy rằng cứt chó còn có thể bón ruộng, cứt người còn có thể cho chó ăn. Còn các giáo điều? Chúng không thể dùng để bón ruộng hoặc cho chó ăn? Chúng có lợi gì?” (TS. Ái Việt dịch). Nhưng đoạn này không thể biến thành mệnh đề nổi tiếng “Trí thức là cục phân” như người ta nói. Như vậy có thể khẳng định bản quyền của “Trí thức là cục phân” không thuộc về Mao. Vậy thì nó có thật không, và nếu có thật thì ai là tác giả ?
Nếu như Mao có nói Trí thức là cục phân" vào năm 1942 mà bây giờ hậu sinh sửa lại để tránh trí thức phản ứng thì Mao cũng không phải là tác giả. Nhiều tài liệu chỉ ra câu nói với ý "Trí thức là cục phân" là có thật, nhưng của một tác giả khác tên là LÊ NIN phát biểu trong một bức thư gửi nhà văn Gorky 15/9/1919: ...Интеллектуальные силы рабочих и крестьян растут и крепнут в борьбе за свержение буржуазии и ее пособников, интеллигентиков, лакеев капитала, мнящих себя мозгом нации. На деле это не мозг, а говно ((В.И. Ленин, Полное собрание сочинений т. 51, стр. 48-49 Lenin toàn tập bản tiếng Nga)) …Các lực lượng trí tuệ của công nông đang trưởng thành vững mạnh trong cuộc đấu tranh lật đổ tư sản và bọn đồng lõa, lũ trí thức – đầy tớ của tư bản, những kẻ tưởng mình là bộ não của quốc gia. Trên thực tế, bọn chúng không phải là bộ não mà là cứt (говно). (TS. Nguyễn Đình Đăng dịch, theo tôi là dịch chuẩn đấy)Mao nói thì còn có thể sai chứ Lenin mà nói thì chỉ có từ đúng trở lên thôi. Không oan đâu, chúng ta (tức là những ai đọc và like stt này) đúng là 糞 shit, говно (tôi không dịch ra tiếng Việt nữa) rồi !
theo Fb Gia Ninh Tran