Hợp

Trên đời này việc hay dở, thành bại có rất nhiều nguyên nhân nhưng qui lại chỉ có một chữ: hợp.

Người ta hay nói thiên thời, địa lợi, nhân hoà. Nghĩa là hợp thời thế, hợp hoàn cảnh, hợp lòng người là thuận, là suôn sẻ.

Một cỗ máy có nhiều bộ phận, một tổ chức có nhiều thành viên, xấu tốt thế nào chưa biết nhưng đương nhiên chúng phải hợp nhau mới hoạt động được.

Người thích ăn thịt chó mắm tôm thì thương người không biết thưởng thức, “sống trên đời ăn miếng dồi chó…”; người sợ món đó thì bảo trên đời này không còn thứ gì khủng khiếp bằng. Có gì to tát đâu, chỉ là hợp khẩu vị người này không hợp khẩu vị người kia mà thôi.

Tay đấm thép Mike Tyson có thể bị một chú bé lên mười hạ gục nếu anh ta chọn môn đấu không hợp, nghĩa là không chọn quyền Anh mà chọn… cờ vua.

Không thể bảo một công chức yếu kém khi đặt anh ta sai chỗ, không hợp sở trường hay năng lực. Một hạt giống tốt còn cần môi trường, cần hợp đất đai thung thổ, huống hồ con người.

Quan hệ giữa hai người xấu đi, tất nhiên ai đó hoặc cả hai người đều có lỗi, nhưng cũng chỉ bắt nguồn từ sự không hợp (cá tính, thói quen, lối sống…) mà thôi.

Đâu có phải những gì tốt đẹp đều hợp nhau?

Cách giải quyết xung khắc giữa hai sự vật đôi khi rất đơn giản: Tách chúng ra hoặc để chúng xuất hiện lệch pha.

Cuộc sống vốn phức tạp, làm điều ấy không phải bao giờ cũng dễ dàng, nhưng không phải bao giờ cũng quá khó.

Bệnh

Bệnh là sự quá ngưỡng.

Bàn tay có một cái mụn nhỏ là bình thường, có vài chục cái mụn là ghẻ. Ho một tiếng là thường, nhưng ho liên tục nhiều ngày là ho… gà. Vay mượn của bạn quên không trả, một lần thì cũng chưa đến nỗi nào, nhưng nhiều lần như thế thì chắc chắn là bệnh, bệnh này là anh em con chú con bác ruột của thói ăn cắp vặt.

Suy ra, ngay cả những tính tốt như lịch sự, khiêm nhường, ân cần… nếu đúng lúc, đúng chỗ và vừa phải (tức đừng quá ngưỡng) thì đẹp không gì bằng, nhưng quá đi thì là “diễn”, là không thật và có thể còn làm người ta… ghê ghê.

Triết gia nói “hoành tráng” hơn: Lượng biến sinh chất biến (sự biến đổi về lượng dẫn đến sự biến đổi về chất.) Nôm na là: Cái gì nhiều quá thì nó sẽ thành ra cái khác.

Các cụ có câu: Mù quá ra mưa.

Chân lý giản dị

Nhiều sự vật phức tạp thật sự. Nhưng nhiều khi việc đơn giản nhưng người ta cứ nghĩ cho phức tạp hoặc tư duy lẽ ra bắt đầu từ sự đơn giản lại cứ thích phức tạp hóa.

Kể một đối thoại vui:

– Đố cậu biết bàn chải đánh răng đã qua sử dụng thường được dùng làm gì không?

– Không biết, cậu nói đi.

– Để đánh răng.

*

– Tối qua ở rạp chiếu phim, khán giả đùng đùng bỏ về.

– Thế à? Sao vậy?

– Hết phim.

Một chuyện khác. Một tờ báo nước ngoài đưa tin: Có một bạn đọc hỏi: Tại sao một chậu nước đầy, thả một hòn đá vào thì tràn mà thả một cá sống cùng thể tích vào thì không tràn. Tòa báo hỏi các nhà khoa học. Nhiều vị trả lời và từ đó dấy lên cuộc thảo luận rất sâu về học thuật, nhiều cuộc hội thảo khoa học được tổ chức, nhiều định lý, nguyên lý toán học vật lý được đưa ra để chứng minh. Cuộc tranh luận chỉ chấm dứt khi có một anh chàng “ít học, ít chữ” thử đi thử lại nhiều lần thấy thả cá vào, nước vẫn tràn y như khi thả hòn đá vào(!)