Đến dự có các vị nguyên Tổng bí thư Lê Khả Phiêu, nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Đinh Thế Huynh… và TBT Nguyễn Phú Trọng cùng nhiều vị lãnh đạo của Đảng, Nhà nước đã gửi lẵng hoa chúc mừng.

Về kỉ cương, đại hội tiến hành nghiêm túc ngay từ khâu vào cửa. Mỗi đại biểu được phát một tấm thẻ, ghi rõ họ tên có gắn ảnh. Tất cả những ai không có thẻ đều không được vào hội trường.

Cẩn trọng hơn, hội trường còn được chia thành từng khu vực như Khối các nhà văn Trung ương, Khối nhà văn Văn phòng hội, Khối nhà văn quân đội, Khối nhà văn TP Hồ Chí Minh...

Chưa hết, để tránh ngồi “nhầm chỗ”, trên mỗi lưng ghế còn ghi rõ họ, tên để các nhà văn “ngồi đúng số ghế”. Trong khâu bầu cử, các nhà văn còn được đóng dấu “Đã bỏ phiếu” vào thẻ ra vào.

Nói cởi mở bởi đây là cuộc gặp gỡ 5 năm mới có một lần của các nhà văn nhiều thế hệ trên khắp mọi miền đất nước. Họ tìm đến nhau để chụp chung một tấm ảnh, để chia sẻ một thông tin, để bàn bạc về một tác phẩm hay về một xu hướng phát triển của văn chương. Và cả đó, là những cuộc trưng khoe phấn son, váy áo của các nữ nhà văn vốn đam mê cái đẹp. Các nhà văn còn được ban tổ chức lo chu đáo nơi ăn ở, xe đưa đón.

Thế nhưng nổi hơn cả, đó là một tinh thần dân chủ.

Ngay từ ngày họp đầu tiên, ý tưởng Ban chấp hành giới thiệu thành viên ứng cử Ban kiểm tra của Đoàn chủ tịch đã không được đại hội chấp nhận và tất nhiên, “phần thua” thuộc về đoàn chủ tịch.

Sang ngày thứ hai, trong phần giới thiệu nhân sự Ban chấp hành, Đoàn chủ tịch đề nghị chọn 20 nhà văn đạt số phiếu thăm dò tại Đại hội khu vực để bầu 15 vị vào Ban chấp hành cũng không được đại hội đồng ý. Nhiều phân tích sắc bén và “đúng điều lệ như mọi ý kiến của đại hội khu vực chỉ có tính chất tham khảo, quyền quyết định cao nhất là tại đại hội toàn quốc… đã buộc Đoàn chủ tịch phải “lui bước”.

Có thể nói, hầu hết ý kiến của đại biểu đều được đoàn chủ tịch lắng nghe, ghi nhận và mọi vấn đề cơ bản đều được quyết định tại đại hội.

Về phía các nhà văn, hầu hết các ý kiến đều xác đáng, được phát biểu với thái độ thẳng thắn, trên tinh thần xây dựng.

Một thành công không thể không nhắc đến là việc tổ chức cho công tác bầu khá hoàn chỉnh từ khâu phát phiếu, bỏ phiếu và kiểm phiếu.

Không thấy xuất hiện tình trạng bỏ phiếu hộ, chen lấn mất trật tự và đặc biệt, khâu kiểm phiếu lần này nhanh, gọn (tại Đại hội XIII, việc này kéo dài từ 12g đến 19 giờ) và chính xác.

Tất nhiên, không có gì là hoàn hảo. Điều đáng tiếc của đại hội lần này là kết quả nhân sự được bầu vào Ban chấp hành khóa IX chưa đạt được những yêu cầu đề ra.

Về số lượng nhân sự, đại hội chỉ bầu được 40% so với dự kiến (6 người/15 người).

Về cơ cấu vùng miền, thành viên Ban chấp hành khóa IX tập trung duy nhất ở một thành phố là  Hà Nội mà vắng mặt tất cả các địa phương, vùng miền khác. Đặc biệt làTP HCM, một trung tâm kinh tế của cả nước đã không có đại biểu nào tham gia Ban chấp hành.

Một “thất vọng” không nhỏ đối với các nhà văn nữ là “một nửa thế giới” này cũng không có ai được tham gia “chèo lái con đò” văn chương nước nhà.

Về tiêu chí nghề nghiệp và dân tộc, thành viên Ban chấp hành khóa IX có 5/6 người đã và đang công tác tại Tạp chí Văn nghệ Quân đội và cũng không có dại biểu nào là người dân tộc thiểu số.

Cuối cùng, một tiêu chí rất quan trọng là việc trẻ hóa Ban chấp hành cũng không thành hiện thực. Thành viên trẻ nhất là nhà văn Nguyễn Bình Phương cũng đã 50 tuổi “tri thiên mệnh” và Nhà thơ Hữu Thỉnh vẫn tiếp tục “tại vị” nhiệm kỳ thứ tư của mình khi đã ở tuổi “cổ lai hi”.

Bùi Hoàng Tám