Chưa bao giờ báo chí Việt Nam phát triển mạnh như hiện nay và cũng chưa bao giờ báo chí chịu sức ép định hường và hấp dẫn như hiện nay. Không có thông kê cụ thể và không máy tin tưởng vào số lượng phát hành qua PR của lực lượng chạy quảng cáo, nhưng tinh ra số báo in sông khỏe đâu có nhiều. Hàng loạt báo “lớn” sụt giảm lượng phát hành , từ sêm sêm nửa triệu bản/ kỳ xuông còn vài chục phần trăm so với trước. Không lẽ báo chí hiện đại khó thích ứng với xã hội với bạn đọc thời nay đến thế!
Trong nhiều văn kiện, văn bản liên quan đến báo chí, khái niệm về xu thế báo chí hiện đại chưa được làm rõ. Trong các trường đại học, các học viện nghiên cứu giảng dạy báo chí, truyền thông, hiện đại hóa báo chí thường bao gồm các nội dung: Toàn cầu hóa; Quốc tế hóa; Thương mại hóa; Tập trung và độc quyền, Chuyên môn hóa; Đa phương tiện... Với báo in, đó là những thay đổi về cách in ấn, trình bày; thay đổi cách viêt tin bài và xu hướng báo rẻ, báo phát không. Đối chiếu với các nội dung này, báo chí Việt Nam đang từng bước tiến tới hiện đại hóa và đã có những thành công bước đầu.
Theo các nhà quản lý báo chí, hiện đã xuất hiện các tiền đề của các tập đoàn báo chí. Đài Truyền hình Việt Nam với nhiều kênh thông tin riêng, đã chú trọng đến thông tin giải trí và thương mại thuần túy. Các chương trình truyên hinh phải trả tiền đã nhận cuộc và đã co người xem. Đài Tiếng nói Viêt Nam, có thêm kênh phát thanh có hình, kên truyền hinh riêng lại có chương trình phát thanh các thông tin giao thông vận tải ở hai trung tâm kinh tế lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Thông tấn xã Việt Nam hiện có trên 40 ấn phẩm, sản phẩm thông tin và đã có Truyền hình Thông tấn phát sóng 24/24 bước đầu được đánh giá là kênh chính luận nên xem. Các báo lớn như Công an nhân dân, Thanh niên, Tuổi trẻ đề có hàng lọat ấn phẩm ngày, tuần, tháng , báo điện tử. Báo chí bằng tiếng Anh đã có thêm một số đồng nghiệp với ViệtNam News của TTXVN.
Trong thời kỳ phát triển của công nghệ thông tin báo chí điện tử, cổng thông tin điện tử (TTĐT), trang web tập thẻ và cá nhân phát triển mạnh ở nước ta. Nhờ đó, mặt bằng báo chí có thêm lực lượng thông tin mới, nhanh, nhạy bén và phong phú. Báo điện tử đã góp phần thay đổi thói quen đọc báo đơn điệu và tẻ nhạt, khô cứng. Các nhà báo cũng thay đổi cách làm để chú trọng truyền tải các thông tin mà bạn đọc cần thay vì chỉ nhăm nhăm cung cấp tin tức mà tòa sọan có. Tính hấp dẫn của báo mạng cũng như các báo khác, trước hết là ở chỗ độc giả tìm thấy các thông tin nhanh mà họ thực sự quan tâm. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt mạnh đó, báo điện tử, trang TTĐT và web đã bộc lộ không ít hạn chế. Đáng chú ý là đã có một số tờ báo xa rời tôn chỉ, mục đích, đối tượng bạn đọc; thông tin còn thiếu nhạy cảm chính trị, thậm chí thiếu chính xác, sa đà vào vụ án, đời tư, vô bổ... Ngay tại diễn dàn Quốc hội các đại biểu đã lên tiếng cảnh báo về các trò chơi game online bạo lực, cờ bạc, kích dục được vi với sự độc hại của ma túy tràn lan trên mạng.
Một xu hướng khác của báo chí hiện đại đó là việc tích hợp các phương tiện truyền thông trong một cơ quan báo chí và tính hiệu quả kinh tế của một sản phẩm truyền thông hiện đại...Mỗi năm đài truyền hình địa phương sản xuất hàng trăm tập phim, tiêu tốn rất nhiều tiền, kể cả tiền tỷ. Điều đó đòi hỏi các đài phải tính hiệu quả kinh tế đi đôi với giá trị tinh thần của sản phẩm truyền thông. Rốt cuộc là quảng cáo ngang xương giết chết cảm hứng và kịch tính của phim. Hiệu quả kinh tế suy cho cùng là giá trị tinh thần. Mệnh lênh của cuộc sống đòi hỏi phải làm sao để hoàn thành trách nhiệm của một tờ báo là phải tồn tại được nhưng đúng định hướng, tôn chỉ, và hoạt động theo đúng luật báo chí trong cơ chế thị trường. Sẽ là thiếu sót nếu không kể đến việc đã có những tờ báo phải xin giãn kỳ, tạm nghỉ, thậm chí đình bản vì không trụ được trong cơ chế khắc nghiệt của thị trường. Một số báo phải lách luật, chớp cơ hội để “lá cải hóa’ từng trang từng sô, nhất là số phụ, sô cuối tuần cuối tháng,số chuyên đề … để câu khách, dù có bị thổi còi, cẩm phạt cung khó mà nghiêm túc khắc phục bởi báo ế nợ tiền nhà in, nợ đìa, phóng viên. “sống mòn” như nhân vật của Nam Cao. Nếu dư luận đã bức xúc về xu hường lá cải hóa của một số số chuyên đề, phụ trương sa đà vào hình sự và bới móc đời tư các nghệ sĩ. thì diều này ở báo điện tử còn nghiêm trọng hơn nhiều. Phải chăng các cơ quan quản lý đang bị động trước hiện tượng này. Trên thực tế, dù không có báo chí tư nhân nhưng lại có các trang thông tin trên mạng , các blog, các trang web cá nhân hoạt động luôn tiềm ẩn những bất ổn trong quản lý và định hướng truyền thông. Đã xuất hiện việc bán cái cho cai báo tự tung tự tác các số cuối tuần, phụ trang!
Chưa bao giờ đội ngũ nhà báo Việt Nam đông đảo và hung mạnh như bây giờ. Việt Nam đã có 708 cơ quan báo chí in, trong đó có 179 báo, bao gồm: 77 báo trung ương và 102 báo địa phương và 529 tạp chí, trong đó trung ương 415 và địa phương 114 tạp chí. một Hãng thông tấn quốc gia. Riêng lĩnh vực phát thanh truyền hình, cả nước hiện có 67 đài phát thanh, truyền hình trong đó Trung ương 2, Bộ ngành và địa phương 65; Mạng lưới truyền thanh cơ sở có 606 đài cấp huyện trong đó có 228 đài đăng phát sóng FM và hệ thống truyền thanh xã phường. Theo thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông, cả nước hiện có 32 báo điện tử, 180 trang thông tin điện tử TTĐT của cơ quan báo chí và gần 200 trang TTĐT tổng hợp được cấp phép hoạt động. Báo điện tử đã phát huy ưu điểm thông tin nhanh, nhạy, tích hợp được nhiều loại hình truyền thông trên một phương tiện.
Tuy nhiên, để hiện đại hóa bảo chí cần phải làm gì? Sức ép đè nặng trên vai các Tổng biên tập báo. Chắc chắn báo nào cũng phải bảo đảm thông tin nhanh , đúng định hướng và phải hập dẫn bạn đọc mà không được hình sự hóa, sex hóa, lá cải hóa! Nhưng làm gì để đạt yêu cầu trên, câu trả lời vừa dễ vừa khó!