Ảnh: Đề xuất của Beria ngày 29 tháng 1 năm 1942 là xử tử 46 tướng. Nghị quyết của Stalin: "Bắn tất cả những người có tên trong danh sách".
Từ tháng 10 năm 1940 đến tháng 2 năm 1942, bất chấp cuộc tấn công của Đức vào Liên Xô vào tháng 6 năm 1941, Hồng quân, đặc biệt là Không quân Liên Xô, cũng như các ngành công nghiệp liên quan đến quân sự của Liên Xô vẫn bị Joseph Stalin thanh trừng. NKVD (Ủy ban Nội vụ Nhân dân), dưới quyền lãnh đạo mới Lavrentiy Beria, bắt đầu một cuộc thanh trừng mới, ban đầu đánh vào Ủy ban Nhân dân về Đạn dược, Ủy ban Nhân dân Công nghiệp Hàng không và Ủy ban Vũ khí Nhân dân. Các quan chức cấp cao đã thừa nhận tội lỗi, thường là bị tra tấn, sau đó làm chứng chống lại những người khác. Các nạn nhân bị bắt vì cáo buộc về hoạt động chống Liên Xô, phá hoại và gián điệp. Làn sóng bắt giữ trong các ngành liên quan đến quân sự tiếp tục kéo dài đến năm 1941. Vào tháng 4 đến tháng 5 năm 1941, một cuộc điều tra của Bộ Chính trị về tỷ lệ tai nạn cao trong Lực lượng Không quân đã dẫn tới việc sa thải một số chỉ huy, trong đó có người đứng đầu Lực lượng Không quân, Trung tướng Pavel Rychagov. Vào tháng 5, một chiếc Junkers Ju 52 của Đức đã hạ cánh xuống Moscow mà không bị lực lượng phòng không phát hiện trước đó, dẫn đến các vụ bắt giữ hàng loạt trong giới lãnh đạo Không quân. NKVD nhanh chóng tập trung sự chú ý vào họ và bắt đầu điều tra một âm mưu được cho là chống Liên Xô của các điệp viên Đức trong quân đội, xoay quanh Lực lượng Không quân và có liên quan đến các âm mưu năm 1937–1938. Các nghi phạm đã được chuyển giao vào đầu tháng 6 từ Cơ quan Phản gián Quân sự cho NKVD. Các vụ bắt giữ tiếp tục diễn ra sau cuộc tấn công của Đức vào Liên Xô, bắt đầu vào ngày 22 tháng 6 năm 1941.
Trong những tháng đầu tiên của cuộc chiến, nhiều chỉ huy, nổi bật nhất là Tướng Dmitry Pavlov, chỉ huy Phương diện quân chủ chốt phía Tây của Liên Xô, đã bị coi là vật tế thần cho những thất bại. Pavlov bị bắt và xử tử sau khi lực lượng của ông bị đánh bại nặng nề trong những ngày đầu của chiến dịch. Chỉ có hai người được tha mạng: Chính ủy Nhân dân về Vũ khí Boris Vannikov (được thả vào tháng 7 năm 1941) và Phó Chính ủy Nhân dân Bộ Quốc phòng, Tướng Kirill Meretskov (được thả vào tháng 9 năm 1941), mặc dù sau này đã thừa nhận tội lỗi sau khi bị tra tấn. Khoảng ba trăm chỉ huy, bao gồm Trung tướng Nikolay Klich, Trung tướng Robert Klyavinsh, và Thiếu tướng Sergey Chernykh, bị xử tử vào ngày 16 tháng 10 năm 1941 trong Trận Moscow. Những người khác được gửi đến Kuybyshev, thủ đô lâm thời của Liên Xô vào ngày 17 tháng 10. Vào ngày 28 tháng 10 năm 1941, hai mươi cá nhân đã bị bắn gần Kuybyshev theo lệnh riêng của Lavrentiy Beria, bao gồm Đại tá Alexander Loktionov và Grigory Shtern, các Trung tướng Fyodor Arzhenukhin, Ivan Proskurov, Ykov Smushkevich và Pavel Rychagov cùng vợ cũng như một số cá nhân khác. Những người trước đây đã bị bắt ngay sau cuộc Đại thanh trừng năm 1939 bao gồm các chính trị gia Filipp Goloshchyokin và Mikhail Kedrov cũng không thoát.
Vào tháng 11 năm 1941, Beria đã vận động thành công Stalin đơn giản hóa thủ tục thi hành án tử hình do các tòa án quân sự địa phương ban hành để chúng không còn cần đến sự chấp thuận của Trường Đại học Quân sự của Tòa án Tối cao và Bộ Chính trị, lần đầu tiên kể từ khi kết thúc Thế chiến thứ hai. Quyền đưa ra các bản án tử hình ngoài tư pháp đã được trao cho Hội đồng đặc biệt của NKVD. Vào ngày 29 tháng 1 năm 1942, 46 người, trong đó có 17 tướng, trong đó có các Trung tướng Pyotr Pumpur, Pavel Alekseyev, Konstantin Gusev, Yevgeny Ptukhin, Nikolai Trubetskoy, Pyotr Klyonov, Ivan Selivanov, Thiếu tướng Ernst Schacht, và Chính ủy Nhân dân về Đạn dược Ivan Sergeyev, bị Hội đồng đặc biệt kết án tử hình. Sau khi được Stalin chấp thuận rõ ràng, họ bị xử tử vào Ngày Hồng quân, ngày 23 tháng 2 năm 1942.
Vào ngày 4 tháng 2 năm 1942 Beria và đồng minh của ông là Georgy Malenkov, cả hai đều là thành viên của Ủy ban Quốc phòng Nhà nước, được giao nhiệm vụ giám sát việc sản xuất máy bay, vũ khí và đạn dược.
Nhiều nạn nhân đã được minh oan sau khi thực hiện quá trình phi Stalin hóa những năm 1950-1960. Vào tháng 12 năm 1953, một phiên họp bí mật đặc biệt của Tòa án Tối cao Liên Xô, không qua thủ tục tố tụng thích đáng, đã kết luận Beria phạm tội khủng bố vì các vụ hành quyết không xét xử vào tháng 10 năm 1941 và các tội danh khác, đồng thời bị tuyên án tử hình.
(Theo @Long Phan)