Ông Tom Lyons đại diện Đại Sứ Quán Mỹ phát biểu tại Tang lễ/Lễ tưởng niệm Thiền sư Thích Nhất Hạnh Thành phố Huế, ngày 29 tháng 1 năm 2022
"Xin chào, cảm ơn các vị đã mời tôi đến đây và cho tôi niềm vinh dự và đặc ân được chia sẻ đôi điều trong lễ tâm tang của Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Thay mặt cho Phái đoàn Hoa Kỳ tại Việt Nam và người dân Hoa Kỳ, tôi xin được gửi lời chia buồn chân thành tới các Cộng đồng Làng Mai và chùa Từ Hiếu, tất cả các đệ tử và tín đồ của Thiền sư Thích Nhất Hạnh trước sự ra đi của Thầy. Đây quả thực là một dịp đau buồn, nhưng cho phép tôi được kính cẩn nhân dịp này thay mặt Chính phủ và người dân Hoa Kỳ, đến đây bày tỏ lòng thành kính.
Sự viên tịch của Thầy sẽ được khóc thương trên toàn thế giới, đặc biệt là ở Hoa Kỳ, nơi suốt cả cuộc đời mình, Thầy đã có ảnh hưởng sâu sắc, tác động đến cuộc sống của nhiều người với những lời dạy của mình và thúc đẩy sự gắn kết với các nhà lãnh đạo chính trị và tôn giáo hơn sáu mươi năm qua. Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã gặp gỡ rất nhiều viên chức Hoa Kỳ trong cuộc đời mình, bao gồm cựu Đại Sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam, nay là Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách Đông Á và Thái Bình Dương Daniel Kritenbrink, Thượng nghị sĩ Patrick Leahy, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Robert McNamara, và nhiều người khác. Trong tất cả những cuộc gặp gỡ này, Thầy luôn là một người ủng hộ can trường cho hòa bình và hoạt động bác ái. Thầy đã để lại một di sản mạnh mẽ và đáng kính về đấu tranh bất bao động và tôn giáo dấn thân ở Hoa Kỳ, bao gồm ba tu viện theo pháp môn Làng Mai ở New York, California, và Missisippi Hoa Kỳ. Thông điệp hòa bình của Thầy cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc chữa lành cho hàng nghìn cựu chiến binh của cuộc chiến tranh khốc liệt giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, những người phải chịu đựng chứng rối loạn căng thẳng sau sang chấn và căng thẳng tinh thần, và trong việc mang lại sự hòa giải giải giữa hai dân tộc mà năm vừa rồi đã đánh dấu 25 năm kỷ niệm quan hệ ngoại giao giữa hai nước. Cuối cùng, Thầy cũng là một trong những người đầu tiên tặng cho Hoa Kỳ món quà của thực hành thiền chánh niệm, khái niệm này đã trở nên phổ cập trong các lĩnh vực y tế, tâm lý học, giáo dục, và trong cuộc sống hàng ngày của hàng nghìn người dân Mỹ.
Thiền sư Thích Nhất Hạnh sẽ được nhớ đến nhiều nhất với sự đấu tranh không biết mệt mỏi cho tự do tôn giáo, nhân quyền, bất bạo động và thông điệp về chánh niệm trong cuộc sống hàng ngày. Mặc dù tầm ảnh hưởng của thầy vượt qua lĩnh vực tôn giáo, Thầy đã để lại một di sản với tư cách là một trong những nhà lãnh đạo tôn giáo có ảnh hưởng nhất trong lịch sử hiện đại. Thầy có lẽ sẽ được nhớ đến nhiều nhất như là ánh sáng dẫn đường trong cuộc đối thoại liên tín ngưỡng, liên tôn giáo. Trong cuốn sách “Bụt trong ta, Chúa trong ta”, Thầy đã viết rằng “Những người theo đạo Ki-tô giáo và những người theo Phật giáo sống cuộc sống chiêm nghiệm sâu xa không nghĩ rằng những người theo các tôn giáo khác đang đi sai đường. Trải nghiệm tôn giáo là một trải nghiệm nhân bản. Trải nghiệm này liên quan đến ý thức của con người, cả trên phương diện cá nhân hay tập thể”. Thông qua những cuộc đối thoại và các mối quan hệ rộng mở của Thầy, mọi người từ tất cả các tôn giáo đã học hỏi rất nhiều từ nhau.
Lòng trắc ẩn của Thiền sư Thích Nhất Hạnh đối với sự hòa hợp tôn giáo có thể thấy rõ nhất trong mối kết giao của Thầy với Tiến sĩ Martin Luther King. Khi họ gặp gỡ nhau lần đầu tiên vào năm 1966 Thầy đã nhận thấy bản chất Phật trong con người của vị mục sư Tin Lành này, và nói với Martin Luther King rằng ông ấy là một vị Bồ Tát. Khi đề cử Thiền sư Thích Nhất Hạnh cho giải thưởng Nobel, Tiến sĩ Martin Luther King đã đáp lại sự vinh dự đó, và gọi Thầy là “một tông đồ của hòa bình và bất bạo động”. Khi tôi nhìn lại tổng thể cuộc đời và tầm ảnh hưởng của Thiền sư, tôi tin rằng còn có một danh hiệu khác để miêu tả Thầy, đó là “nhà tiên tri”. Theo kinh thánh, “tiên tri” không phải là một người có thể dự đoán được tương lai, như người ta thường hiểu sai, mà là một người có thể giao tiếp với Đức Chúa trời, và sau đó có thể rao giảng những thông điệp của Đức Chúa trời cho những người khác. Những đấng tiên tri có tiếng nói quyền năng và rao truyền sự thật. Nhưng đôi khi, sự thật mà họ mang lại, dù cần thiết, lại không hề dễ chịu. Và dù Thầy nói lên sự thật, và nói với lòng từ bi tột cùng, lời nói của Thầy, cũng giống như những lời của người anh em Martin Luther King, không phải lúc nào cũng được đón nhận với tinh thần bác ái như những gì lời nói này mang lại.
Thiền sư Thích Nhất Hạnh suy ngẫm sâu xa, nghiền ngẫm những câu hỏi đời đời về cuộc sống, sự hiện hữu và ý nghĩa. Thầy khiến chúng ta cũng phải suy ngẫm về những cầu hỏi này. Thầy mời gọi chúng ta cùng suy xét con đường của những người khác. Theo bước chân của chúa Giê-su và Martin Luther King, Thầy nói “để yêu thương kẻ thù của mình, chúng ta phải thực hành việc nhìn thật sâu để hiểu người đó. Nếu làm vậy, chúng ta sẽ chấp nhận họ, và yêu thương họ. Tại thời điểm chúng ta chấp nhận yêu thương họ, họ sẽ không còn là kẻ thù của chúng ta”.
Thế giới ngày nay của chúng ta ngập tràn thù hận. Sự nghi kỵ. Sự giận dữ. Sự cay độc. Sự chua cay tồn tại giữa tín đồ của các tôn giáo khác nhau, giữa những người không theo đạo và những người theo đạo, giữa những người có quan điểm chính trị khác nhau. Giữa những người có quốc tịch khác nhau, hay thậm chí giữa những người có quan điểm khác nhau về các sự kiện gần đây.
Nhưng những đấng tiên tri như Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã dạy chúng ta, tất cả chúng ta – những cá nhân, các tổ chức và các chính phủ - phải yêu thương lẫn nhau. Có lòng trắc ẩn với kẻ thù của mình. Cố gắng hiểu họ. Và cuối cùng, là yêu thương họ. Điều này rất khó nghe đối với một số người. Và để thực hiện thì còn khó khăn hơn. Thay vì hiểu kẻ thù của mình, chúng ta thường sợ họ.
Tiếng nói tiên tri của Thiền sư Thích Nhất Hạnh kêu gọi chúng ta hướng đến sự từ bi. Đến lòng khoan dung. Và đến sự thấu hiểu và chấp nhận những người mà chúng ta có sự bất đồng. Trong một buổi nói chuyện về sự sống sau cái chết, Thầy đã từng nói cuộc sống của chúng ta giống như những ngọn nến. Kể cả khi ngọn nến dần ngắn đi, chúng ta tỏa ra ánh sáng, hơi ấm và năng lượng. Ánh sáng, hơi ấm và năng lượng đó lan tỏa thế giới, tác động đến cuộc sống của những người khác – bằng việc mang lại cho họ sự ấm áp và ánh sáng. Thầy đã nói rằng kể cả khi thân thể vật chất của chúng ta không còn, chân tâm của chúng ta đã được trao cho thế giới, và đó chính là sự tiếp tục của chúng ta. Năng lượng này cũng sẽ quay trở lại với chúng ta, đôi khi ngay lập tức, đôi khi rất lâu sau khi chúng ta đã rời xa. Đây không chỉ là ước muốn của tôi, lời cầu nguyện của tôi, mà còn là lòng tin vững chắc của tôi, rằng thông điệp về lòng trắc ẩn, bất bạo động, tự do tôn giáo, nhân quyền và khả năng cùng chung sống trong hòa bình và tình yêu thương với những người xung quanh sẽ tiếp tục lan tỏa khắp thế giới và sẽ quay lại với chúng ta, và được truyền lại cho các thế hệ tương lai. Xin cảm ơn".