Hà Tĩnh - mảnh đất bé nhỏ của miền Trung, tây giáp Trường Sơn, đông giáp biển. Ranh giới phía bắc là sông Lam, phía nam là Hoành sơn - Đèo Ngang. Hai biên giới bắc nam này là những cảnh đẹp thiên nhiên, đã mang lại nguồn cảm hứng dạt dào cho các thi nhân xưa:
“Mênh mang khóm nước nhuộm màu lam…” (Vịnh Làng Chế của Lê Thánh Tông)
“Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà…” (Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan)
Và lúc này đây lại càng đau đớn thấm thía mấy chữ “Nhớ nước đau lòng con quốc quốc/ Thương nhà mỏi miệng cái gia gia” đối với giải đất này…
Tuy bé nhỏ, nghèo đói, quanh năm vật lộn với gió Lào và lũ lụt, được Thiên nhiên bù đắp bằng những cảnh sắc tuyệt vời, thế mà giờ đây nơi này lại phải khốn khổ khốn nạn với nhân tai ô nhiễm, rác thải… Giải đất đáng thương này lại có những cái nhất, xin chọn ra đây mười một cái:
1.Những bài hát ca ngợi quê hương Hà Tĩnh được sáng tác hiều nhất:
Một khúc tâm tình người Hà Tĩnh, Người đi xây hồ Kẻ Gỗ, Hà Tĩnh mình thương, Hà Tĩnh quê mình, Người con gái sông La, Duyên nợ Nghị Xuân, Em vẫn chờ anh, Mai em về Hà Tĩnh, Câu đợi câu chờ, Điệu ví dặm là em, Thương ơi điệu ví, Nơi ấy quê mình, Sông La ngày về, Về Hà Tĩnh người ơi, Gửi sông La, Một mình với sông La, Nhớ về Hà Tĩnh, Về miền quê anh, Ơi con sông Ngàn Phố, Chào em cô gái Lam Hồng…
2.Danh nhân nhiều nhất:
Nguyễn Du, Nguyễn Công Trứ, Tả Ao, La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp, Trần trọng Kim, Vũ Ngọc Khánh, Lê Văn Thiêm, Hoàng Xuân Hãn, Nguyễn Đổng Chi, Cù Huy Cận, Xuân Diệu, Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác, Nguyễn Khắc Viện...
3.Nhiều hội viên Hội Nhà nhà văn Việt Nam nhất: 80 vị
4.Đặc sản ngon: Bưởi Phúc Trạch, Kẹo cu-đơ .
5.Có 2 tổng bí thư: Trần Phú, Hà Huy Tập.
6.Chủ tịch tỉnh trẻ nhất: Đặng Quốc Khánh 40 tuổi.
7.Số UV TƯ nhiều nhất nước: 16 vị.
8.Doanh nhân giàu nhất: Chủ tịch Tập đoàn Vingroup Phạm Nhật Vượng có giá trị cổ phiếu 24.300 tỷ (1,1 tỷ USD)
9.Thiệt hại về kinh tế nặng nề nhất do vụ Formosa gây ra: 70 tấn hải sản chết gồm tôm, cá, nghêu… Biển chết, ngư dân thất nghiêp, thương mại và du lịch thua lỗ… Dân phải tha hương.
10.Thảm họa môi trường nguy hại nghiêm trọng nhất: Hệ sinh thái biển, đất, không khí và nước sạch bị ô nhiễm và kéo dài chưa biết đến bao giờ mới sạch, ảnh hưởng đến môi sinh và bệnh tật cho giống nòi.
11.Bài thơ gây “bão mạng” lan truyền nhanh nhất và được quan tâm nhiều nhất:“Đất nước mình ngộ lắm phải không anh” của cô giáo Trần Thị Lam trường THPT chuyên Hà Tĩnh.
Bỗng thảng thốt một cảm xúc vui buồn lẫn lộn khó tả về quê hương thân thương với những câu ca định mệnh quen thuộc một thời:
“Hà Tĩnh mình ơi! Sông Lam GỌI Núi Hồng”
“Sông Lam răng là TRONG là ĐỤC…”
Thế nhưng lại có những kẻ công bộc của Dân, ăn lương của Dân, chẳng phân biệt được “cuộc đời răng là NHỤC là VINH…”
Và cả những câu Kiều của cụ Nguyễn Tiên Điền hình như cùng chung một ý:
“Trăm năm trong cõi người ta
Chữ TÀI chữ MỆNH khéo là ghét nhau…”
“Có tài mà cậy chi tài
Chữ TÀI liền với chữ TAI một vần…”
Đúng là Hà Tĩnh nổi tiếng bao nhiêu thì lại phải gánh chịu số phận nghiệt ngã bấy nhiêu. Âu cũng là cái Nghiệp!