Hộ tống hạm HQ-10 Nhựt Tảo
Bà Huỳnh Thị Sinh, góa phụ của ông Ngụy Văn Thà, thuyền trưởng hộ tống hạm Nhựt Tảo HQ-10, nói với BBC từ Thành phố Hồ Chí Minh rằng mỗi khi có ai nhắc tới trận chiến này, bà đều cảm thấy đau buồn và nhớ tới những kỷ niệm khi chồng bà còn sống.
"Mấy đứa con tôi rất vui mừng vì 40 năm rồi bây giờ người ta mới nhắc nhở đến ba Thà mà sao 40 năm trở về trước không ai nghĩ tới, không ai nhắc nhở gì tới," bà nói và cho biết các con bà 'rất hãnh diện vì ba hy sinh để bảo vệ Tổ quốc như vậy'.
Bà nói sau khi chồng bà tử trận, chính quyền của Việt Nam Cộng hòa khi đó có đến nhà làm lễ truy điệu và cho lãnh trợ cấp ba tháng một lần.
"Nhưng sau ngày 30/4 các anh ấ́y đi hết rồi nên không còn nữa."
'Không được vinh danh'
Bà Sinh mô tả chính quyền hiện nay 'không có hành động gì' để tri ân hay vinh danh sự hy sinh của chồng bà.
Bà nói khoảng thời gian 40 năm cũng làm cho nỗi đau của bà 'phôi pha' phần nào.
"Nhưng trong cái đau buồn tôi cũng hãnh diện vì có một người chồng hy sinh bảo vệ Tổ quốc mà tất cả mọi người ai cũng biết đến," bà nói.
Bà Sinh mô tả chồng bà là một người 'rất hiền lành, các bạn bè đi cùng tàu và bạn bè bên ngoài ai cũng rất thương ổng'.
Bà nói nhân ngày giỗ lần thứ 40 của ông Thà, 'các anh em ở nước ngoài ai cũng tổ chức làm lễ cho chồng tôi để kỷ niệm 40 năm hải chiến Hoàng Sa'.
"Những người ở hải ngoại cũng điện thoại về hỏi thăm tôi và những trí thức ở Hà Nội cũng gọi điện đến thăm hỏi tôi," bà cho biết về kể rằ̀ng bà mới được các trí thức ở Viện nghiên cứu biển đảo Minh Triết mời ra Hà Nội dự lễ kỷ niệm trận hải chiến và được 'chăm lo tử tế lắm'.
"Khi tôi bước vô phòng họp các anh em mừng lắm ai cũng hỏi thăm, bắt tay vồn vã lắm," bà nói.
Hạm trưởng HQ-10
Hạm trưởng HQ-10 Nhựt Tảo, ông Ngụy Văn Thà
Bà cho biết ngày giỗ của ông Ngụy Văn Thà là ngày 27 tháng Chạp âm lịch tức rơi vào ngày 27/1 năm 2014.
Ông Ngụy Văn Thà sinh năm 1943 tại Trảng Bàng, Tây Ninh.
Ông tốt nghiệp trường Sỹ quan Hải quân Việt Nam Cộng hòa tại Nha Trang, khóa Đệ nhất Song ngư, ngành Chỉ huy vào năm 1964.
Trước khi được giao nhiệm vụ hạm trưởng hộ tống hạm Nhựt Tảo HQ-10, ông từng làm thuyền phó tuần dương hạm Ngô Quyền HQ-17, thuyền trưởng tuần duyên đỉnh HQ-604 và thuyền trưởng tàu Tầm Sét HQ-331.
Ngày 18/1, hộ tống hạm Nhựt Tảo của ông nhận được lệnh hành quân trực chỉ Hoàng Sa để tăng viện cho HQ-16 Lý Thường Kiệt và HQ-4 Trần Khánh Dư.
Trước khi khởi hành, tàu của ông đã bị hỏng máy chính và radar hải hành.
Trong trận giao chiến ngày 19/1/1974 với tàu chiến của hải quân Trung Quốc, hộ tống hạm Nhựt Tảo của ông bị hai tàu 389 và 396 của Trung Quốc bắn trúng đài chỉ huy, khiến cả ông và thuyền phố Nguyễn Thành Trí bị thương nặng.
Ông Thà sau đó đã ra lệnh cho thủy thủ đoàn rút lui trên bè, riêng ông cùng một số pháo thủ khác tiếp tục ở lại chiến đấu cho đến lúc tử trận.
Sau này, chính phủ Việt Nam Cộng hòa đã truy tặng ông Đệ ngũ Đẳng Bảo quốc huân chương và Anh dũng Bội tinh, cùng với việc truy phong ông lên hàm trung tá hải quân.