MIKHAIL PRISVIN
GIỌT RỪNG
ĐOÀN TỬ HUYẾN dịch
(Trung tâm Văn hóa Ngôn ngữ Đông Tây và Nxb Lao Động ấn hành, 2011)
Gần bốn chục năm trước đây Mikhain Prisvin đã từng “đến” và để lại trong lòng bạn đọc Việt Nam những ấn tượng rất sâu sắc qua tập sách Bốn mùa Lịch thiên nhiên (Trường Sơn dịch, Nxb Tiến Bộ, Moskva). Ông là một trong những nhà văn Nga viết về thiên nhiên nổi tiếng nhất. K. Paustovski trong Bông hồng vàng đã viết về ông: “Nếu như thiên nhiên có thể cảm thấy sự biết ơn đối với con người vì con người đã đi sâu vào đời sống bí ẩn của thiên nhiên và ca ngợi vẻ đẹp của nó, thì trước hết sự biết ơn đó phải dành cho Mikhail Prisvin”.
*
Mikhail Prisvin (Михаил Пришвин, 04.02.1873 – 16.01.1954), sinh ở gần thành phố Eles (Елец), tỉnh Orlovskaia (Орловская губерния), miền Trung nước Nga, trong một gia đình ban đầu khá giả nhờ thừa kế tài sản của ông nội giàu có nhưng sau bị phá sản vì người bố ham mê săn bắn, cờ bạc. Thuở nhỏ ông từng bị đuổi khỏi trường trung học vì “xung đột với thầy giáo” – ông thầy này về sau cũng là một nhà văn khá nổi tiếng và trở thành bạn đồng chí hướng của Prisvin. Năm 1902 ông lấy bằng kĩ sư nông học tại đại học Leipzig (Đức), làm việc ở các vùng nông thôn Nga, viết sách báo về nông nghiệp. Năm 1906 ông in truyện ngắn đầu tay Sasok (Сашок) và từ đó lần lượt cho ra đời những cuốn sách tạo nên tên tuổi M. Prisvin trong làng văn nước Nga như Ở xứ sở những con chim không sợ hãi (В краю непуганых птиц, 1907), Bên những bức tường của thành phố vô hình (У стен града невидимого, 1909), Adam và Eva (Адам и Ева, 1909), Aral đen (Черный Арал, 1910))... Năm 1912-1914 xuất bản bộ Tuyển tập tác phẩm đầu tiên của M. Prisvin gồm ba tập. Trong Thế chiến I, M. Prisvin là phóng viên chiến tranh; năm 1925 ông viết Những nguồn mạch Berendei (Родники Берендея) mà năm 1935 được bổ sung in lại với tên mới Lịch thiên nhiên (Календарь природы), Từ năm 1927 đến 1930 nhà văn xuất bản bộ mới Tuyển tập tác phẩm gồm bảy tập với lời giới thiệu của M. Gorki. 1933 ra đời một trong những tác phẩm hay nhất của Prisvin là Nhân sâm (Женьшень). Năm 1940 ông viết trường ca bằng văn xuôi Phaselia (Фацелия) và tập Giọt rừng (Лесная капель), cả hai được xuất bản năm 1943. Sau Thế chiến II, những tác phẩm đáng chú ý của M. Prissvin có thể kể Kho mặt trời (Кладовая солнца, 1945), Câu chuyện của thời đại chúng ta (Повесть нашего времени, 1946), Rừng thông cao vút (Корабельная чаща, 1954), Đôi mắt của đất (Глаза земли, 1957), v. v…
Tên của ông được đặt cho nhiều đường phố ở các địa phương khác nhau của nước Nga.
*
Giọt rừng có lẽ là tập sách thứ ba của ông được dịch sang tiếng Việt.
Có thể gọi Giọt rừng là tản văn. Một tập những ghi chép kiệm lời và tinh tế với đề tài về thiên nhiên trong rừng Nga - cây cối, chim thú, đường mòn và khe suối, thời tiết và bốn mùa… - nhưng mỗi dòng mỗi chữ đều trữ đẫm tình cảm của con người và nội dung triết lí vừa giản dị vừa sâu sắc và rất phương Đông: Thiên nhiên và con người là thân thuộc, gần gũi; bằng mối quan tâm ruột thịt đối với thiên nhiên con người có thể khám phá ra cái riêng của mình “trong những con người có lối sống khác, thậm chí là trong các loài động vật, thậm chí trong các loài thực vật…”
Chính điều đó cũng đã được tác giả trình bày ngay ở những lời đầu tiên của tập sách:
“Thuở xưa khi còn là những đứa trẻ hiếu kì, chúng tôi thường hay đập vỡ đồ chơi của mình cũng như bất cứ thứ quà tặng nào, thậm chí cả đồng hồ, để biết được bên trong có những gì. Rồi ở trường người ta cũng dạy chúng tôi cách ứng xử với thiên nhiên như thế: được dẫn ra ngoài cánh đồng mỗi người hái một bông hoa rồi bứt cánh để đếm xem hoa có bao nhiêu cánh, bao nhiêu nhuỵ, đài hoa kết cấu ra sao v.v... Nói chung sự thể xảy ra với bông hoa cũng hệt như với những đồ chơi thời thơ bé: hình dạng bị dập nát, xé nhỏ - và không còn cả bông hoa cũng chẳng còn cả đồ chơi nữa.
Còn bây giờ thì chúng tôi học thiên nhiên không chỉ không phá hỏng hình ảnh của bông hoa đá sống động mà ngược lại còn làm giàu cho thiên nhiên những hình ảnh mang tính người của mình.
Chính tôi cũng đã học được điều đó trong quá trình ghi chép viết lách. Và thế là Giọt rừng của tôi ra đời như một trải nghiệm nghiên cứu đầy chất thơ cái thiên nhiên được hiểu trong sự hoà hợp với con người sống trong nó và tạo ra nó”.
SÁCH ĐÔNG TÂY
•Sách phát hành cả nước từ tháng 10 năm 2011.
•Tại Thư viện Café Đông Tây và
http://biblio.vn/mua-chung dành 50 cuốn sách với chiết khấu ưu đãi 40% cho 50 khách đăng kí mua đầu tiên (từ tháng 10 năm 2011, tất cả cuốn sách mới do Nhà sách Đông Tây độc quyền phát hành đều có chế độ này).
•Bạn đọc thích sưu tầm sách có chữ ký và lời đề tặng của dịch giả xin mời tới Thư viện - Cafe Đông Tây hoặc liên hệ (qua điện thoại, email) với nhân viên Thư viện Đông Tây,