Tên khai sinh: Nguyễn Thanh Toàn. Sinh ngày 25 tháng 8 năm 1937 tại làng Như Lân, huyện Văn Giang, Bắc Ninh( sau đó thuộc Gia Lâm, Hà Nội, nay thuộc tỉnh Hưng Yên)
Năm 1946 gia đình tản cư lên Thái Nguyên. Năm 1950 hồi cư về Hà Nội, tiếp tục đi học. Năm 1957 đi dạy học tại Uông Bí, tỉnh Hồng Quảng( nay là Quảng Ninh), vẫn sống kiểu ở trọ, từ làng nọ sang làng kia. Tình cảnh xa nhà triền miên và ngày ngày giảng cho học trò những bài thơ năm chữ, bảy chữ, lục bát...đã kích thích việc tìm hiểu thơ, truyện và bắt đầu con đường sáng tác. Sau chuyển về dạy ở Hải Phòng cho đến khi nghỉ hưu. Từ năm 1961 đến năm 1977 anh dạy trường cấp 2 Nguyễn Trãi xã Thuỷ Đường, huyện Thuỷ Ngưyên, Hải Phòng; môn Văn, Sử, Địa. Từ năm 1978 đến năm 1987 anh dạy lớp 7 ở trường cấp 2 Phan Bội Châu( Quận Hồng Bàng Hải Phòng; nay là trường Nguyễn Huệ). Giữa năm 1987 anh bị bệnh vảy nến nên nghỉ đứng lớp để chạy chữa, nhưng không đỡ; đến năm 1994 anh nhận sổ hưu. Từ đó đến nay anh vẫn vượt lên bệnh tật để sống, đọc và viết một cách bền bỉ. Anh có bài in liên tục trên các báo, tạp chí từ địa phương đến trung ương
Làm thơ từ năm 1959, ngoài ra còn viết chân dung văn học, viết phê bình. Anh là Uỷ viên ban chấp hành Chi hội Văn học nghệ thuật Hải Phòng khoá I(1964 -1972)
Đã xuất bản:
- Hoa nắng, tập thơ in chung với Phạm Ngà( Hội VHNT Hải Phòng, 1981)
- Trăng của bé(tập thơ in chung. NXB Kim Đồng, 1983)
- Trồng nụ trồng hoa(tập thơ in chung với Đào Cảng, Trần Quốc Minh, Thọ Vân
( Nhà xuât bản Hải Phòng, 1985)
- Nơi nhớ nơi thuơng( Nhà xuất bản Hải Phòng, 2003)
- Theo mùa hè lên núi( Nhà xuất bản Hải Phòng, 2003)
Giải thưởng:
- Chùm thơ thiếu nhi 5 bài: Mẹ, Hoa sim, Trại hè, Núi, áo mới.Giải nhì cuộc thi thơ của tạp chí Văn Nghệ( tiền thân của tuần báo Văn Nghệ hiện nay)
- Những con sông đi từ tuổi mười lăm, thơ, giải B( không có giải A) cuộc thi của
báo Người giáo viên nhân dân, 1970
- Nói đùa với vợ, Giải thương văn nghệ Nguyễn Bỉnh Khiêm của Hải Phòng( năm
1995 - 1997)
Nhà thơ Nguyễn Thanh Toàn là một trong những uỷ viên ban chấp hành đầu tiên của Chi hội Văn học Nghệ thuật Hải Phòng. Anh thường xuyên gặp nhà văn Nguyên Hồng, nhạc sĩ Trần Hoàn. Anh cũng là người đầu tiên của Hải Phòng và của Việt Nam được giải nhì 5 bài thơ viết cho thiếu nhi(tôi muốn nói thêm về giải thơ của tạp chíVăn nghệ, với những tên tổi sáng giá: Giải nhất Lửa sáng rừng của Thái Giang. Giải nhì:Nhớ mưa quê hương của Ca Lê Hiến tức Lê Anh Xuân, Quê hương của Giang Nam. Giải ba Xây nhà máy của Nguyễn Bính) bài Hoa sim của Nguyễn Thanh Toàn một trong 5 bài giải nhì của anh; được tuyển vào sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 2(tập 2) cũng trong quyển này anh còn có bài Hàng cây trồng theo lời Bác.
Trưa ngày 29 tháng 6 năm 1967 Nguyễn Thanh Toàn bị thương tại trụ sở Chi hội Văn học Nghệ thuật Hải Phòng, số 72 phố Điện Biên Phủ Hải Phòng. Anh từ Thuỷ Nguyên về nội thành để chuẩn bị bài cho tập sáng tác Phụ nữ Hải Phòng ba đảm đang. Khi nghe tiếng còi báo động, trong trụ sở chỉ có hai hầm cá nhân đã có người; anh chạy ra cửa thì hàng loạt bom bi nổ, nhiều viên bi đã găm vào cơ thể anh, may anh đang đội mũ rơm không thì nguy đến tính mạng! bởi hàng loạt viên bi làm thủng lỗ chỗ cửa sắt trụ sở Chi hội Văn học Nghệ thuật Hải Phòng!
Nhà thơ bị thương như một chiến sĩ ngoài mặt trận. Trước đó anh in bài thơ Hải Phòng trên tuần báo Văn Nghệ. Bài thơ được tuyển vào sách giáo khoa Văn Học lớp 8 Bổ túc văn hoá của Hải Phòng.
Thơ Nguyễn Thanh Toàn giản dị mà hàm xúc, những bài thơ viết cho thiếu nhi của anh giàu hình ảnh,tính giáo dục nhẹ nhàng mà thấm sâu.
Anh là người yêu quí bạn văn chương sống có tình. Ngày gia đình anh ở 126 Cát Dài nơi đây là điểm hẹn của anh em văn nghệ Hải Phòng. Các nhà thơ Vân long, Thanh Tùng, Thi Hoàng. Đào Cảng, Trần Lưu, Trần Quốc Minh... thường xuyên tới nhà anh, bởi chị Quyên vợ anh là bà chủ mến khách.
Năm nay anh đã ngoài bẩy mươi, nhưng vẫn bền bỉ đọc và viết. Học trò của anh nhiều người thành đạt, trong số đó có đại tá Nguyễn Văn Tâm chánh án toà án quân sự quân khu 3. Hoạ sĩ, nhà thơ Nguyễn Tất Hanh hiện công tác tại tạp chi Cửa Biển Hải Phòng.
Nhà thơ Nguyễn Thanh Toàn để lại trong tôi nhiều ấn tượng tốt đẹp từ những ngày đầu tiên tôi đến với thơ. Đó là say niềm mê văn chương suốt đời, một hồn thơ trẻ mãi!
Theo tôi, anh có đủ điều kiện gia nhập Hội nhà văn Việt Nam, nhưng đến nay anh vẫn chưa làm đơn xin gia nhập Hội! Anh bảo bởi anh tuổi cao,lại bệnh tật, anh ngại!
Từ năm 1987 đến nay căn bệnh vảy nến làm khổ anh, thuốc thang mọi nơi vẫn không thuyên giảm! Hàng ngày anh phải dành nhiều thời gian để tắm. Hầu như anh không đi họp hoặc gặp bạn viết vì anh mặc cảm, chỉ ai thực sự thông cảm mới đến thăm anh, mặc dù anh được vợ con chăm sóc đặc biệt. Người viết bài này muốn các bạn đọc gần xa hãy chia sẻ với nhà thơ tài hoa và nhiều nghị lực này!
----
Điện thoại: Trần Quốc Minh, (031) 3.752.350 - 01262.470.552.
Địa chỉ của nhà thơ Nguyễn Thanh Toàn: nhà số 9, ngõ 193, phố Văn Cao Hải Phòng.
Điện thoại: (031) 3.727.335.
*
* *
Thơ Nguyễn Thanh Toàn
Chùm thơ được giải của tạp chí Văn Nghệ
Mẹ
Trưa em đi học về,
Mẹ đón em đâu ngõ
Những tối em họp khuya,
Mẹ trông chừng mở cửa.
Mùa hè mẹ mua mũ
Rét mẹ may áo bông
Những đêm đông lạnh giá
Mẹ ôm em trong lòng.
Những khi em nhức đầu,
Mẹ đứng trông từng phút.
Em khẽ quặn mình đau,
Mẹ đã ngồi xoa bóp.
Mẹ lo từng quyển vở,
Mẹ lo từng bát cơm.
Con còn chưa có đủ,
Mẹ vẫn chưa yên lòng.
Mỗi lần em thấy buồn,
Khi đi xa em nhớ.
Em lại khẽ gọi: mẹ
Là lại thấy vui lên,
Như có mẹ ở bên!
!960
Hoa sim
Em yêu mùa hè
Có hoa sim tím
Mọc trên đồi quê
Rung rinh bướm lượn
Giữa trưa nắng lửa,
Trú nắng gốc chè,
Hái sim ăn thử,
Trời, sao ngọt ghê!
Gió mát lưng đồi,
Ve ngâm ra rả
Trên cao lưng trời,
Diều ai vừa thả.
Em yêu mùa hè
Có trái sim ngọt,
Em yêu đồi quê,
Có cơn gió mát.
Hè 1960
Trại hè
Trên lưng đồi quê
Bên bờ kênh mát,
Chúng em ca hát,
Vui cắm trại hè.
Chỗ này học hát,
Chỗ kia gảy đàn,
Có chỗ đang tập,
Nhảy điệu kết đoàn...
Tiếng còi tập hợp,
Đến bữa ăn rồi,
Cơm thơm ngào ngạt,
Dọn ra lưng đồi.
Thông reo vi vu,
Líu lo chim hót,
Như gọi nhau về,
Vui đêm họp mặt.
Trăng sao vằng vặc,
Trời tím mênh mông,
Củi cháy tí tách,
Bốc cao lửa hồng.
Tan buổi trại hè
Chia tay ra về,
Ai ai cũng nhớ,
Cắm trại đồi quê.
7-1960
Núi
Ngay trước cửa làng em
Núi dăng dăng đứng ngó:
Dòng sông xanh cuộn quanh,
Luỹ tre làng xóm ngõ...
Những đêm khuya trăng tỏ,
Núi cong cong mịn màng,
Nhịp nhàng như sóng bể,
Gió lùa qua êm êm.
Nương chè xanh thoai thoải,
Rẫy sắn mới đâm chồi,
Thông rì rào như nói:
Đẹp vô cùng núi ơi!
12-1959
áo mới
Năm nay lại được mùa,
Mẹ lại may áo mới.
Có bao nhiêu màu hoa,
Nở bừng trên mặt vải.
Em thích màu hoa vàng,
Em yêu màu hoa đỏ,
Em muốn cảnh xóm làng,
Cũng in trên áo đó.
Cảnh nhà máy đang xây
ống khói cao hơn mây
Vẽ ngay đằng trước ngực
Trên áo của em này.
Rồi sang nam được mùa,
Mẹ lại may áo hoa,
Có cả hình đồng lúa,
Có cả cảnh quê nhà.
Mùa 1960
Những con sông đi từ tuổi mười lăm
Giải B (không có giải A) cuộc thi thơ của báo
Người Giáo viên Nhân dân năm1970
Em gặp lại những con sông quen từ tuổi mười lăm
Những con sông xưa cô đưa thăm
Những con sông xanh, những con sông đỏ...
Đi nuôi bao đồng bằng giàu có.
Từ trang sách ra đi, em mở lại từng trang sách
Đâu cũng thân yêu như bàn tay
Như gặp lại những người bạn nhỏ
Đã lớn cao qua nhiều năm vẵn nhớ.
Đất nước mênh mông phù sa trải lụa
Đường giặc phá lại liền dưới bước chân qua
Như sông chảy em là giọt nhỏ
Cuồn cuộn xuôi về phía chân trời lửa.
ở quê nhà cô đưa những tuổi mười lăm
Khơi những dòng sông mơ ước
Đâu cũng lòng cô đẹp như trang sách
Cô lại trao chìa khoá mở chân trời.
Người ta bảo không có chiến công nào dâng cho Tổ quốc
Lớn hơn chiến công của người ngoài tiền phương giết giặc.
Cô đã dạy em biết làm người lính của nhân dân
Cô đã mở nguồn cho những chiến công.
7 - 1969
Nói đùa với vợ
Giải thưởng Nguyễn Bỉnh Khiêm
1995-1997
Không có em đường phố sẽ già đi
Nắng còn đuổi tóc dài ai nữa
Cây chắc thôi xanh và những ngôi nhà
Gió chẳng đến mở rèm trên cửa.
Không có em trời sẽ thôi cao
Hết cả bão, hết những chiều mưa lạ
Ai nhón gót đi nón che nghiêng ngả
Ai rắc vàng lên mặt trăng sao.
Rồi miếng đắng cay, rồi miếng ngọt ngào
Hoá vô nghĩa như cũng thành vô nghĩa
Tiếng hát cưòi, tiếng khóc, tiếng rên đau
Sự sống nghèo nàn, cái chết về đâu!